IL-QADDEJ TA’ ALLA

ĠUZEPPI DE PIRO

1877 - 1933

Fr Tony Sciberras mssp

MALTA

2001

Prezentazzjoni

Ahna, membri tas-Socjeta’ Missjunarja ta’ San Pawl, mhux l-ewwel darba li ppublikajna fil-qosor il-hajja tal-Fundatur taghna, il-Qaddej ta’ Alla, Guzeppi De Piro. Dawn l-edizzjonijiet ilhom li tqassmu kollha.  Fl-istess hin diversi huma n-nies li xi darba jew ohra jitolbuna informazzjoni dwar il-Monsinjur.  Propju minhabba f’dan kollu inhass il-bzonn li ahna nippublikaw ghal darba ohra hajja simili.

Din id-darba hsibna li nipprezentaw il-hajja tal-Fundatur taghna b’metodu ftit differenti.  Iddecidejna li naqsmu hajtu principalment fi tnejn: il-hajja privata, jew minn twelidu sa ma gie Malta definittivament wara l-konvalexxenza fl-Isvizzera (1877-1904); u l-hajja pubblika, jew mis-snin li ghamel il-Qrendi sa mewtu (1904-1933).  Meta gejna biex nipprezentaw il-fazi publika dehrilna li l-hajja tal-Qaddej ta’ Alla tingabar f’erba aspetti;  De Piro kien is-Sacerdot dedikat ghall-Arcidjocesi ta’ Malta, ic-Cittadin li habb lil Pajjizna, Missier l-iltiema u l-foqra, u l-Fundatur tas-Socjeta Missjunarja ta’ San Pawl.

Ma kienx ikun possibli ghalina li nohorgu dawn il-ftit pagni dwar il-Qaddej ta’ Alla kieku ma kellniex f’idejna “il-Hajja” li kiteb Patri Alexander Bonnici OFM Conv., fl-1982 u 1985. F’dawn iz-zewg volumi hemm f’aktar dettalji x’ghex u x’ghamel De Piro tul –il kwazi 56 sena ta’ hajja tieghu. Ahna ma nistghu ninsew qatt dak li tana dan il-benefattur kbir taghna.

Ringrazzjament iehor imur ghal Fr Louis Mallia MSSP, Direttur ta’  CAM Productions International, li ha hsieb is-setting u l-prezentazzjoni tal-materjal.  Huwa ga ghenna nohorgu diversi xogholijiet ohra dwar il-Fundatur taghna.

Lilek li ghandek f’idejk dan il-librett nawgurawlek gharfien dejjem aktar shih ta’ dak li jista’ jkun mudell haj ta’ dixxiplu tal-Mulej fid-dinja ta’ llum.

Fr Tony Sciberras mssp

Postulatur

IL-QADDEJ TA’ ALLA

ĠUZEPPI DE PIRO

1877 - 1933

1. Żgħoritu u Żogħżitu

ĠUZEPPI DE PIRO twieled fit-2 ta’ Novembru 1877, fl-Imdina. Kien is-seba’ wieħed fost disat aħwa. Jekk f’dak iż-żmien in-nobbli kienu jqisuha ħaġa dispreġjattiva li jmorru jaħdmu, għalihom jidher li kien aktarx daqshekk ieħor diżonorevoli li jibagħtu lil uliedhom f’xi skola. Għall-familja De Piro, għalkemm waħda ta’ barunijiet, il-każ jidher li kien differenti. Wara li ħa l-ewwel edukazzjoni tiegħu fid-dar tal-familja, Ġuzeppi għadda għall-Liċeo. Hemmhekk baqa’ sakemm qagħad għall-Matrikola li permezz tagħha daħal l-Universita Rjali ta’ Malta. Wara kors ta’ tliet snin fl-Arti u x-Xjenza, hu beda l-istudju għal avukat.

Hawn ta’ min jagħmel daqsxejn waqfa. Fiż-żmien tal-edukazzjoni sekondarja u dik terzjarja, Ġuzeppi ħabrek mhux biss mil-lat akkademiku. Mill-isketches li nsibu fl-istess pitazzi tal-iskola u aktar u aktar mid-disinji kbar li għad għandna fl-arkivju tagħna f’Sant’Agata, wieħed jista’ jara b’mod ċar li dan iż-żagħżugħ rawwem fih dak li kien mgħallem sa minn tfulitu, l-apprezzament ta’ l-arti, speċjalment il-pittura. De Piro tela’ sa minn żgħir japprezza t-tajjeb u s-sabiħ.

Wieħed ma jistax jinsa rejalta oħra marbuta ma’ dan iż-żmien ta’ De Piro. L-element tal-patrijottiżmu rridu nittrattawh aktar ‘il quddiem għax kien aktar tard li għexu b’dedikazzjoni. Imma f’żogħżitu, Ġuzeppi, allavolja student immpenjat, ta l-kontribut tiegħu għal pajjiżu. Fl-aħħar snin tas-seklu dsatax iż-żgħażagħ Maltin xejn ma kienu mħajrin jingaġġaw fis-servizz militari. Allura biex jgħinu daqsxejn f’dan, il-familji nobbli kienu jħobbu jibagħtu lil uliedhom ġuvintur bħala voluntiera biex jagħmlu mqar żmien qasir fil-militar. Ġuzeppi kien wieħed minn dawn. Ghallkemm ir-records dwar dan l-aspett huma limitati ħafna, imma jidher b’mod l-aktar ċar li f’dan is-servizz, fil-Milizja Maltija, De Piro kompla jkabbar fih is-sens ta’ responsabbilta, regolarita, dixxiplina, sagrifiċċju, u żgur patrijottiżmu.

Ġuzeppi, iż-żagħżugħ pittur, kadett u student, kien qiegħed jagħmel 1-ewwel sena ta’ studju ta1-Liġi. Iżda De Piro kien fuq kollox żagħżugħ li kellu l-għeruq tiegħu f’familja fejn kif stqarr l-Arċisqof Pietru Pace, “. . . ma kienx jara fiha ħlief eżempji ta’ ħajja virtuża.” Kien imtella fit-talb u bid-direzzjoni spiritwali. Dan kollu għenu biex, meta wasal il-mument, hu qal “iva” għal dik is-sejħa li fil-fatt kien ilu jħoss sa minn meta kien tifel imma li nħbiet xi ftit ma’ l-erbatax-il sena. Fil-fatt hu nnifsu ħalla miktub  hekk: “Fit-8 ta’ Mejju 1898 wara novena lill-Verġni ta’ Pompei, li fiha jiena tlabtha biex tgħinni nagħraf verament ir-rieda ta’ Alla għalija, jien ħassejt il-qawwa li niddeċiedi fis-sewwa, ċioe favur is-saċerdozju.”

Xejn ma waqqfu milli jsegwi din id-deċiżjoni. De Piro kellu n-nobbilta xi jħalli. Din kienet tfisser fost l-oħrajn it-titlu nobiljari, ħafna proprjeta mobbli u immobbli, stil ta’ ħajja lussuża u komda, popolarita fis-soċjeta, stima, awtorita, ħafna faċilitajiet, eċċ. Kellu ukoll il-pittura x’jissagrifika. Sa dak iż-żmien ġa kien ħa sehem f’diversi kompetizzjonijiet nazzjonali u rebaħ xi premjijiet. Baden Powell, fit-8 ta’ Jannar, 1893 kitiblu kliem ta’ tifħir wara li ħa sehem f’kompetizzjoni nazzjonali. Ġuzeppi kellu wkoll il-professjoni ta’ avukat xi jqiegħed fil-ġenb. Mid-diversi volumi ta’ noti li kien jieħu fil-klassi ta’ l-Universita, u li għad għandna, jidher li l-kors kien qed jieħdu bis-serjeta u ma kienx sejjer ħażin. De Piro kollox issagrifika, kollox offra. Fil-kitba li fiha jgħid x’għamel fit-8 ta’ Mejju 1898, hu jgħid ukoll x’għenu biex wasal għal dan. Fost il-ħdax-il raġuni favur is-saċerdozju hu jippreżenta waħda li tispjega kollox. “Ix-xewqa li ningħata kollni kemm jien lil Alla wara li Hu bata tant għad-dnubiet tiegħi.”

        Wara li tkellem ma’ ommu dwar id-deċiżjoni tiegħu u ġie mgħarraf l-Arċisqof Pace, saru l-arranġamenti meħtieġa u Ġuzeppi mar Ruma biex joqgħod fil-Kulleġġ Capranica u jibda l-Filosofija fl-Universita Gregoriana. Ċertament meta ċaħad għal ħafna ġid materjali, De Piro ma neħħiex minnu l-krejattivita, il-kuraġġ, l-enerġija u d-dedikazzjoni li bihom hu kien diġa qed jidħol għal kull biċċa xogħol. Fil-fatt minn ittra li kiteb lil ommu fil-bidu ta’ l-istudju tiegħu, jidher li hu kien ippjana li jagħmel għaxar snin Ruma: wara li jlesti l-kors istituzzjonali kellu l-ħsieb li jkompli l-ispeċjalizzazzjoni fil-Liġi Kanonika. Hawnhekk, iżda, hu mportanti li wieħed jirreferi għal korrispondenza oħra li nkitbet bejn Ġuzeppi u l-familjari tiegħu. Ħames xhur wara li hu kien beda l-Filosofija u allura sitt xhur wara li kien kiteb lil ommu dwar il-pjan ta’ studju, oħtu Terezina kitbitlu biex tawguralu s-suċċess fl-istudji li kien qed jagħmel. Ġuzeppi kiteb lil ommu u bla tlaqliq qalilha: “Nosserva ‘l Teresina biex ma toqgħodx tagħmilli ċerti awguri b’tant serjeta. Hemm awgurju wieħed li jien naċċetta bil-qalb. Dan hu li jien nagħraf tajjeb ir-rieda ta’ Alla, u nagħmilha b’mod perfett. Dan għalija jkun biżżejjed.” Wieħed jista’ jifhem aktar għaliex, meta waqt l-istudji hu ntlaqat mill-mard tas-sider, hu mhux biss aċċetta li ma jwettaqx il-pjan tiegħu ta’ studju imma ukoll li ma jagħmilx lanqas ir-raba’ sena Teoloġija, li normalment kienet issir mis-seminaristi kollha.

Aħna ġa għedna li biex seta’ jiddeċiedi l-istat tiegħu, iz-żagħżugħ Ġuzeppi kellu jagħżel bejn ħafna ġid u s-saċerdozju. Fl-aħħar tal-qagħda tiegħu ġo Ruma, hu kellu jagħmel għażla oħra. Minn banda l-Arċisqof Pietru Pace kien qed jagħmel ħiltu kollha biex iħajjar lil Ġuzeppi jmur l-Akkademia del Nobili għad-diplomazija. Kien pjan prestiġjuż għall-aħħar. Mill-banda l-oħra s-seminarista De Piro kellu xewqa oħra li kienet differenti għal kollox minn dik ta’ l-Arċisqof; xtaq li jmur jgħix ma’ żewġ saċerdoti oħra fl-Istitut ta’ San Ġuzepp, fil-faqar ta’ orfanatrofju li kien jilqa’ fih bosta tfal iltiema u abbandunati li kienu jiddependu għal ħajjithom mill-Providenza ta’ Alla u mill-karita ta’ ħaddieħor. Fil-fatt għalkemm l-Arċisqof baqa’ jħajru, la kellu l-possibbilita li jagħżel, Ġuzeppi ipprefera xewqtu.

Għażla bħal din kienet mill-ġdid waħda ta’ faqar. Imma l-Mulej donnu deher li kien irid li Ġuzeppi jgħarbel anke dawn l-intenzjonijiet tiegħu. Fil-fatt din l-aħħar xewqa ma setgħetx isseħħ malajr. Reġa ntlaqat mill-mard. Wara li ġie ordnat f’San Ġwann Lateran, fil-15 ta’ Marzu 1902, u ġie jagħmel l-ewwel quddiesa solenni tiegħu fil-Kattidral ta’ l-Imdina, huwa mar lura Ruma biex  jispiċċa t-tielet sena teoloġija. Fi tmiem din is-sena akkademika hu ġie Malta għal żmien qasir ħafna qabel telaq lejn l-Isvizzera għall-kura. La seta’ jmur San Ġuzepp u lanqas jagħmel ebda ħaġa oħra ġo Malta: “. . . qalb is-silġ ta’ l-Alpi, daqshekk il-boghod mill-pajjiż fejn ħsibt li npoġġi l-proġetti tiegħi fil-konkret ma kien baqagħli xejn għajr it-talb - l-aqwa kumpanija għalija - u tlabt, tlabt, tlabt.”

Dam hemm sena u nofs. Kien preċiżament dan l-aħħar mument ta’ De Piro ‘l bogħod minn pajjiżna fit-tul. Fit-2 ta’ Marzu 1904 Dun Ġuzepp ġie lura Malta.

Ma tkunx preżentazzjoni kompluta (din il-kitba) jekk dwar din il-fażi tal-ħajja ta’ De Piro aħna nieqfu hawn. Kemm fiż-żmien li fih kien Ruma kif ukoll sakemm dam l-Isvizzera, il-Qaddej ta’ Alla żamm kuntatt kontinwu ma’ ommu permezz ta’ l-ittri. Din tal-aħħar, għalkemm kellha ulied oħra, kellha fiduċja kbira f’binha Ġuzeppi. Allura meta hu kien ikun nieqas minn Malta, hi kienet tħoss ħafna n-nuqqas tiegħu. Minħabba f’hekk, hu ħa ħsieb li jtaffilha dan id-dispjaċir tagħha b’korrispondenza regolari. Mhux hekk biss! Meta sar jaf li wieħed minn ħutu, li kien jistudja l-mediċina Louvain, kien qed jittraskura dan id-dover lejn ommu, Ġuzeppi wissieh u ħeġġu biex jirranġa dan in-nuqqas.

       Din l-affettivita ma setax jgħixha bl-istess mod ma’ missieru. Dan kien miet fil-bidu ta’ l-1898. Iżda meta l-omm iddeċidiet Ii tittrasporta l-fdal tiegħu minn Ruma fejn kien temm ħajtu, Ġuzeppi tħabat bis-sħiħ biex jgħinha tagħmel dan.

Minn hawn il-ħajja ta’ De Piro tinfirex fuq erba’ linji. Il-Qaddej ta’ Alla kien saċerdot dedikat għad-djoċesi, ċittadin li ħabb lil pajjiżu, missier l-iltiema u l-foqra, u l-fundatur tas-Soċjeta Missjunarja ta’ San Pawl. Għalkemm dawn huma erba’ linji differenti, fl-istess ħin huma jintisġu l-ħin kollu flimkien biex jiffurmaw ħajja waħda.

2. Saċerdot Dedikat għad-Djoċesi

Fil-Parroċċa tal-Qrendi

Meta De Piro ġie lura Malta mill-Isvizzera, huwa kien saċerdot żagħżugħ ta’ sebgħa u għoxrin sena. Kien mimli proġetti għall-futur. Fl-istess ħin xejn ma eżita li jistenna ftit aktar biex jista’ jpoġġihom fil-prattika. Fil-fatt, meta wasal Malta, flok intefa’ għax-xogħol hu għażel li jmur joqgħod għal xi żmien fid-dar li l-familja tiegħu kellha fil-Qrendi. Hu hemmhekk mar biex ikompli jieħu saħħtu imma fl-istess ħin ma qagħadx fil-għażż. Ir-reġistri tiegħu tal-quddies juru li kien iqaddes ta’ kuljum fil-knisja parrokkjali. Ir-reġistri parrokkjali juru mill-banda l-oħra li hu ma kien isib l-ebda diffikulta li jingħata l-legati u jqaddes skond dawk l-intenzjonijiet. Ċertament mal-quddies hu kien jagħti sehmu wkoll bil-ministeru tal-Kelma u tas-Sagramenti.

Iżda kontribut li De Piro almenu kellu l-ħsieb li jagħti hawnhekk kien marbut mal-formazzjoni kontinwata tal-kleru. Huwa kien ġa ra kif għamel biex ikkuntattja s-saċerdoti tal-parroċċi qrib il-Qrendi u ħejja għalihom programm ta’ laqgħat li kellhom jitmexxew minn saċerdoti oħrajn speċjalizzati fil-materji magħżula. Kienet biss ħidma ġdida li ngħatatlu li waqqfitu milli jpoġġi dan il-proġett fil-prattika.

Monsinjur u Dekan tal-Kapitlu Metropolitan ta’ Malta (1911-1933)

Jekk immorru ftit lura f’dak li ġa għedna, nsibu li De Piro kien ipprefera ħidma sempliċi u fqira fl-Istitut ta’ San Ġuzepp milli jagħmel parti mill-korp diplomatiku tal-Knisja. Biex wasal għal din l-għażla hu niżżel bil-miktub ir-raġunijiet tiegħu. Inġibu l-ewwel tlieta: “(i) F1-Akkademia ma jmorrux jekk mhux dawk li jistgħu jiftaħru b’nisilhom. (ii) F1-Akkademia donni nkun qegħidt ruħi fil-għoli biex ħaddieħor jarani ħalli lili jerfagħni għal xi pożizzjoni tajba; imma hu tagħlim ċert li Ġesu għandu preferenza għal dawk li jixtiequ jinħbew. Meta hu għażilni biex inkun ministru tiegħu, lili sabni fost il-midinbin. Għalhekk, wisq aktar issa, jekk jistenna xi ħaġa mingħandi, Hu għandu jsibni fin-numru tal-magħżulin tiegħu. Biex dan iseħħ, ma hemmx għalfejn nipprova nuri ruħi billi mmur fl-Akkademia. (iii) Jekk jiena naħseb fi dnubieti, insib li ma ħaqqnix ħlief xebgħat ta’ bastun. Kif nista’ nimmaġina li nkun xi prelat u li jkolli postijiet diplomatiċi! Diġa’ jkun infinitament iżjed milli jistħoqqli jekk nasal biex insir saċerdot.”

Din l-istess attitudni baqgħet fih kontinwament. Fil-fatt daqs għaxar snin wara li għamel l-għażla favur San Ġuzepp, De Piro kellu quddiemu sfida oħra simili. Mons Vincenz Vassallo li kien id-Dekan tal-Kapitlu Metropolitan kien qed jikber fl-eta u allura beda’ jfittex koadjatur għalih innifsu. Kif wieħed jista’ jimmaġina, minn diversi angoli bdew it-tentattivi għall-kisba ta’ dan il-post. Skond ittra miktuba lil De Piro minn Dun Mikiel Ang Pace, kappillan ta’ l-Arċisqof Pace, kien jidher li l-Eċċellenza tiegħu kien ħaseb fih. F’risposta li kiteb lill-istess Dun Mikiel Ang, De Piro kien ċar ħafna: “Nitolbok twassal lill-Arċisqof ir-radd ta’ ħajr tiegħi talli ħa ħsiebi u ried jgħollini fil-ġieh. Agħmilli wkoll pjaċir li twassal lill-Arċisqof li l-ġieh li ser jiġi offert lili ma jgħoddx għalija minħabba x-xoghol li għandi. Ngħid dan biss mingħajr ma noqgħod insemmi raġunijiet oħrajn. Għalhekk, hu impossibbli li naċċetta.” Lill-Arċisqof hu kitiblu kliem simili. Imma fir-risposta li bagħatlu bil-miktub 1-Arċisqof innifsu, jidher aktar u aktar x’kienet l-attitudni ta’ De Piro quddiem l-unuri: “Inti qatt ma fittixt la postijiet u lanqas dinjitajiet. Ilqa’, għalhekk, minn idejn Alla din il-proposta u aċċettaha bħala att ta’ ubbidjenza lejja. . .” Fil-fatt Dun Ġuzepp spiċċa biex obda u aċċetta li jkun Monsinjur u Dekan.

La ma kienx qed jirrifjuta għax seta’ jiżdiedlu x-xogħol, meta aċċetta l-Monsinjurat, hu daħal b’responsabbilta għad-doveri li dan kien jimplika. X’uħud minn dawn għad iridu jissemmew aktar ‘il quddiem. Hawnhekk infakkar biss fid-doveri liturġiċi li bihom kiem marbut. Fiż-żmien tal-Qaddej ta’ Alla, dawn ma kinux ftit. Barra minn hekk mill-Atti tal-Kapitlu jidher li l-laqgħat dwar ħaġa jew oħra kienu frekwenti. De Piro kien regolari għalihom.

Segretarju ta’ l-Arċisqof Mauru Caruana (1915-1918)

Meta wieħed jistudja l-persuna ta’ Mons. De Piro, malajr jintebaħ li dan kien bniedem krejattiv ħafna u enerġiku biżżejjed biex ipoġġi fil-prattika dak li kien jaħseb fih. Dan kien ġa urieh fl-ewwel snin tas-saċerdozju tiegħu. Proprju minħabba f’hekk, wieħed ma tantx seta’ jimmaġina li meta l-Arċisqof Caruana ġie Malta, hu kien sejjer jagħżel lill-Qaddej ta’ Alla bħala l-ewwel segretarju tiegħu. Imma fil-fatt hekk ġara. U bħalma fil-każ tal-Monsinjurat, De Piro għamel ħiltu kollha biex bħala segretarju jagħti sehmu b ‘responsabbilta.

Il-ħafna volumi ta’ korrispondenza li kien hemm tul it-tliet snin ta’ segretarjat ta’ De Piro (1915-1918) juru biċ-ċar li hu kien bniedem verament tad-dover. Ghalkemm barra din il-ħidma hu kien qed iwettaq diversi xogħlijiet oħra, qatt ma kien iħalli bla risposta lil min jiktiblu. Ir-responsabbilta tiegħu kienet tidher ukoll fil-fatt li regolarment hu żamm kopji ta’ materjal importanti.

Il-formazzjoni tas-saċerdoti żgħażagħ (1915- )

Għidna li fiż-żmien li għamel il-Qrendi, Dun Ġuzepp De Piro ippjana proġett għall-formazzjoni tas-saċerdoti tal-parroċċi tal-qrib. Ftit snin wara, u eżattament fiż-żmien li fih kien segretarju ta’ l-Arċisqof Caruana, hu ġie magħżul biex jagħmel parti minn kummissjoni li tieħu ħsieb il-formazzjoni tas-saċerdoti żgħażagħ.

Kien żmien l-ewwel gwerra dinjija. L-Arċisqof kien jinnota li meta s-seminaristi kienu jiġu ordnati saċerdoti u joħorġu mis-seminarju biex jibdew il-pastorali tagħhom huma kienu qegħdin isibu ruħhom fi problemi kbar. Mauru Caruana rrealizza li dawn il-qassisin novelli kienu jeħtieġu saċerdoti aktar maturi u ta’ eżempju tajjab li waqt li jakkumpanjawhom f’dik l-esperjenza ġdida għalihom ikunu jistgħu jgħinuhom jgħaddu bil-mod il-mod mill-ħajja tas-seminarju għall-ftuħ ta’ appostolat.  Fid-19 ta’ Lulju 1915, l-Arċisqof ħareġ digriet li fih wera x’kellu f’moħħu.  Hu kien sejjer ikun dak prinċipalment responsabbli tal-proġett. Imma fost il-membri msemmija Mons. De Piro kien qiegħed fl-ewwel post.

Rettur tas-Seminarju Maġġuri fl-Imdina (1918-1920)

L-għajnuna lis-saċerdoti żgħażagħ li għadha kif issemmiet ma kellhiex tkun l-aħħar ħidma ta’ De Piro b’risq il-formazzjoni tal-presbiteri.  Anzi, warajha kellha tiġi responsabilta oħra li kienet marbuta eminentement ma’ din il-formazzjoni; l-Arċisqof Caruana għażlu biex ikun Rettur tas-Seminarju Maġġuri fl-Imdina.

Jekk tħalli barra l-intervisti li saru lil saċerdoti li kienu seminaristi fi żmien ir-rettorat ta’ Mons. De Piro, ftit issib fejn tfittex dwaru.  Iżda l-ftit li għandna juri diversi elementi mportanti.

L-Arċisqof innominah Rettur fit-30 ta’ Settembru 1918.  Il-kliem tan-nomina hu ċar ħafna: “Aħna nafu tajjeb kemm int bniedem ta’ skola, ta’ ħajja tajba, u ta’ tant merti fid-djoċesi, speċjalment fl-uffiċċju tiegħek ta’ Segretarju Ġenerali tagħna: uffiċċju li inti qdejtu billi għoġobt, mhux biss lilna, imma wkoll lil dawk kollha li kellhom bżonn tas-servizz tiegħek.  Għalhekk lilek, . . . Dun Ġuzepp . . . nagħżluk u ninnominawk Rettur tas-Seminarju Maġġuri ta’ San Pawl fl-Imdina.”

Hemm dokument ieħor ta’ relevanza għalina.  Wara li kien ilu sentejn Rettur tas-Seminarju, fis-27 ta’ Awissu 1920, hu talab lill-Arċisqof biex jekk dan ma kienx jaħsibha mod ieħor, lilu jserrħu mill-uffiċċju ta’ Rettur.  Iżda a parti din it-talba, r-Rettur bagħat lill-Arċisqof relazzjoni ta’ ħdax-il paġna. Fiha hu jagħti rapport lill-Arċisqof dwar id-diversi aspetti tal-ħajja tas-Seminarju Maġġuri. Waqt li għamel hekk, lilna kompla jtina ħliel dwar il-persuna tiegħu nnifsu.

Dan kien żmien meta Mons. De Piro kellu ħafna taħbit. Kien saċerdot li kif konna qed naraw għamel dejjem ħiltu biex jgħix il-ministeru tiegħu b’dedikazzjoni sħiħa. Ġa semmejna kemm kien impenjat bħala Monsinjur u Dekan tal-Kapitlu Metropolitan. Għad irid jissemma bħala d-Direttur ta’ l-Istitut Fra Diegu. Fit-tielet parti ser jiġi ppreżentat fost l-oħrajn bħala membru ta’ l-Assemblea Nazzjonali li fl-1919 bdiet taħdem għat-tifsil ta’ Kostituzzjoni adegwata għal Malta. F’din l-istess sena, ta sehmu fil-kisba tal-paċi waqt il-kwistjoni tas-Sette Giugno. U ma nistgħux ninsew it-taħbit aktar u aktar kbir li kellu biex seta’ jwaqqaf u jmexxi ‘1 quddiem is-Soċjeta reliġjuża u missjunarja tiegħu. Minkejja dan. kollu, ir-Rettur, l-ewwelnett sab iċ-ċans li jikteb ir-rapport. Barra minn hekk, iżda, il-kontenut tar-relazzjoni juri li sakemm dam Rettur hu qies li jgħix ir-responsabbilta tiegħu billi jkun kontinwament f’kuntatt mas-seminaristi. Kien jaf minn liema ambjent familjari ġejjin. Wera wkoll li kien konxju sew tal-qagħda finanzjarja tal-ġenituri tagħhom. Ir-rapport, iżda, jindika wkoll, li għalkemm xi drabi hu kien ikun fiżikament assenti mis-Seminarju, hu kien b’ għajnejh miftuħin per eżempju “għall-ispirtu rivoluzzjonarju mifrux mad-dinja kollha u li daħal xi ftit anke fis-Seminanju.”

F’dan ir-rapport il-Qaddej ta’ Alla wera ħafna delikatezza; qagħad attent li jibagħtu wara li kienu ħarġu r-riżultati. Fih ma naqas mir-rispett lejn ħadd. Fl-istess ħin ipprezenta kollox b’mod ċar; fejn kellu jfaħħar hu faħħar u wera apprezzament imma fejn kien hemm bżonn ta’ kritika hu għamilha, saħansitra lill-Arċisqof innifsu.

Jidher ċar li bħala Rettur, De Piro kien jagħti każ ħafna tal-bniedem sħiħ, ġisem u ruħ. Fir-rapport tiegħu hu jilmenta min-nuqqas ta’ kwalita u kwantita ta’ ikel li kellhom fis-Seminarju. Tant kien jarah ta’ ħtieġa u tant kien jara li s-sitwazzjoni kienet imwegħra li wasal jipproponi lill-Arċisqof li jekk ma jsibx soluzzjoni ikun aħjar li jagħlaq is-seminarju. Dan meta kien hemm ħamsa u tletin seminarista! Ta attenzjoni wkoll għar-rikrejazzjoni li kienu jeħtieġu s-seminaristi. Lill-Arċisqof urieh b’mod ċar li ma’ dawn il-ħtiġijiet ma tistax issir ekonomija. Irrefera ukoll għall-kultura tal-kant Gregorjan. U speċjalment minħabba li Malta kienet għaddejja minn żmien politikament jaħraq, hu fakkar fil-ħtieġa ta’ “lezzjonijiet ta’ soċjoloġija nisranija.”

L-element akkademiku kien ċentrali għal De Piro Rettur. Hu għamel lista tas-suġġetti bil-professuri li kienu jgħallmuhom. Wara din għamel analisi li biha wera liema kienu s-suġġetti li kien jonqos, x’metodoloġija kienu qed jużaw fis-suġġetti ġa mgħallma, min mill-professuri kien qed jaqdi dmiru u min le. Wasal ukoll biex għamel kritika għal xi kotba li ma kienux qed jgħinu lis-seminaristi biex ikunu aġġornati.

Biex l-analisi tkun verament a favur il-formazzjoni tas-seminarista bħala bniedem sħiħ, ir-Rettur ta fehmtu dwar l-aspett spiritwali. Wera lilu nnifsu ddispjaċut dwar il-qagħda tat-teoloġija axxetika. U ppreżenta s-sitwazzjoni xejn feliċi tad-direzzjoni spiritwali.

F’dan l-istess rapport, De Piro xtaq juri l-gratitudni tiegħu lejn is-Sorijiet Franġiskani tal-Qalb ta’ Ġesu li, mill-ħabi tal-kċina u b’ħafna ristrettezzi finanzjarji, kienu qed jagħmlu ħilithom kollha biex isostnu lis-seminaristi bl-ikel meħtieġ. B’relazzjoni mal-ħaddiema lajċi, hu deherlu li 1-Arċisqof għandu jaġevolahom billi jżidhom fil-paga.

Flok il-kappillan tal-Gudja (1922)

Għad irridu ngħidu li fis-sehem politiku tiegħu, Mons. De Piro għen aktar minn darba biex tinkiseb il-paċi f’pajjiżna. Imma anke fil-kuntest tal-ħajja pastorali tad-Djoċesi tagħna kien hemm fejn De Piro ta dan il-kontribut.

L-ambjent kien il-parroċċa tal-Gudja. Minħabba tilwima bejn żewġ fratellanzi dwar statwa, il-Vigarju Kurat Dun Nikol Aquilina kellu jitlaq mill-parroċċa qisu maħrub. Il-parroċċa sfat magħluqa. Kien hemm saħansitra kawża l-qorti. L-Arċisqof għamel xahar sħiħ jipprova jsib mm jista’ jieħu r-responsabbilta tal-Parroċċa. Ċertament f’din is-sitwazzjoni ħadd ma nstab li jista’ jmexxi. Proprju minħabba f’hekk, l-Arċisqof ftakar f’Mons. De Piro. Dan is-saċerdot, sentejn qabel, kien talab li jitnaqqaslu x-xogħol fid-djoċesi speċifikament biex jista’ jingħata aktar għas-Soċjeta li kien waqqaf fl-1910. Issa meta l-Arċisqof kien qed jurih xewqtu dwar il-Gudja, għalkemm ir-responsabbiltajiet mhux naqsu kienu imma żdiedu, hu mhux talli ma rrifjutax imma mar . . .  mar immedjatament . . . u miegħu ħa tnejn mill-ftit membri tas-Soċjeta tiegħu.

Bil-ħidma tiegħu fil-Gudja, l-Qaddej ta’ Alla ressaq iż-żewġ partiti lejn xulxin. Hu tħabat mal-pulizija biex jinħafru ċ-ċitazzjonijiet kollha kontra dawk li kienu għamlu għall-Vigarju Kurat, allavolja waqt li kien jipprova jagħmel dan kollu, kien hemm xi uħud li ppruvaw jaqilgħu l-inkwiet kontrih.

De Piro ta kull għajnuna lil Dun Nikol Abdilla, il-kappillan il-Ġdid. Malli l-qagħda rranġat xi ftit, De Piro telaq mingħajr ebda pretensjoni. Ħidmietu f’dik il-parroċċa kienet lesta.

Ministru tal-Kelma u tas-Sagramenti

B’dak li ġa ingħad u dak li għad irid jissemma (fil-partijiet li jmiss) wieħed jasal jikkonkludi li Mons. De Piro altru li kien qiegħed jagħti s-sehem mistenni minnu. Fl-istess ħin, il-Qaddej ta’ Alla jidher li kien iħoss li ma kienx ikun jgħin biżejjed il-vokazzjoni saċerdotali tiegħu jekk ma jħaddimx il-ministeru tal-predikazzjoni. Għad irridu ngħidu li hu pprova jgħix b’mod sħiħ il-mandat ta’ Kristu: “Morru fid-dinja kollha, xandnu l-bxara t-tajba.”  Hawnhekk nillimitaw lilna nfusna għall-evanġelizzazzjoni f’pajjiżna.

Fiż-żmien meta kien għadu seminarista, De Piro ma tantx kien juri li kien sejjer ikun kapaċi jippriedka. Kien ibati minn infjammazzjoni fi griżmejh li barra li kienet qed tikkaġunalu l-uġigħ kienet qed toħloqlu diffikultajiet biex jitkellem. Għalkemm biż-żmien hu ħeles minn din il-marda meta kien il-Qrendi bħala saċerdot novell hu kien għadu jbati l-konsegwenzi tat-T.B. Kien għadu jibża jaċċetta l-offerta li kien jagħmillu Mons. Debono, id-Direttur ta’ l-Opra tal-Missjoni, biex jingħata għall-predikazzjoni fil-parroċċi ta’ Malta. Madankollu meta għadda ftit taż-żmien hu rebaħ dan il-biża u, għalkemm mhux ma’ Mons. Debono, daħal b’dedikazzjoni għal dan l-appostolat.

Nistgħu nittrattaw b’faċilita dan l-aspett tal-ħajja ta’ De Piro għax b’xorti tajba, bħal fis-setturi l-oħra ta’ ħajtu, huwa għamel ħiltu biex ikun eżatt. Fil-fatt fl-Arkivji tas-Soċjeta tagħna għad għandna merfugħin priedki li hu kien jikteb, diversi drabi mill-bidu sal-aħħar, qabel jgħaddihom lill-udjenza. Għad għandna mitejn u tlettax. Dan hu numru sabiħ imma dawn l-istess priedki li għad għandna juru li l-Qaddej ta’ Alla kien għamel aktar minn hekk. X’uħud mill-kitbiet mhumiex kompluti; juru li magħhom kien hemm aktar materjal. Oħrajn jagħmlu referenza għal xi waħda li tkun ġa saret imma li fil-fatt il-lum ma tinstabx mal-kollezzjoni.

De Piro mhux biss kiteb il-priedki. Huwa kien anke jerfagħhom klassifikati ġo files, prinċipalment skond il-kwalita tagħhom. Fuq quddiem tal-priedka mhux darba u tnejn li kiteb lil min kien ser jagħmilha, fejn, u meta. Għalkemm meta jippriedka hu kien juża l-Malti, il-preparazzjoni miktuba kienet issir bit-Taljan, il-lingwa l-aktar faċli għal De Piro.

L-istess priedki miktuba juru li l-Qaddej ta’ Alla kien jagħmel priedki marbutin mal-liturġija tal-Ħadd jew eżerċizzi tar-Randan. Ġieli kien mitlub li jippriedka f’okkażżjonijiet aktar speċjali u solenni bħalma kienu l-Kungress Ewkaristiku ta’ 1-1913, iċ-ċentinarju ta’ San Franġisk ta’ Assisi jew Sant’Antnin ta’ Padova. Kien hemm meta kien mitlub jagħmel xi fervorin u saħansitra 1-paneġierku tal-festa ewlenija ta’ xi belt jew raħal. Mhux darba u tnejn li mexxa irtir ta’ xi grupp ta’ żgħażagħ jew reliġjużi.

Il-predikazzjoni ta’ Mons. De Piro kellha b’mod ċar il-karatteristika pastorali; bil-kelma tiegħu hu ried li jgħin lis-semmiegħ jersaq dejjem aktar lejn Alla. Minħabba f’hekk il-priedki tiegħu kienu jkunu aktarx sempliċi. Fl-istess ħin b’analisi tat-testi wieħed malajr jinduna bil-bażi biblika u teoloġika li kellu l-Qaddej ta’ Alla.

Ġa ingħad li numru konsiderevoli tal-priedki ta’ De Piro kienu Omelija tal-Ħadd. L-Ewkaristija u s-saċerdozju kienu ċentrali fil-predikazzjoni tiegħu. Dwar iż-żwieġ jidher li kellu okkażjoni li jippriedka. Għax il-Qaddej ta’ Alla għex is-saċerdozju tiegħu fiż-żmien meta l-Papiet kienu qed jinbuttaw id-devozzjoni lejn il-Qalb ta’ Ġesu u meta Margerita Marija Alacoque ġiet kanonizzata fl-1920, De Piro ma setax ma jippridkax din l-istess devozzjoni. Fil-fatt għandna xejn inqas minn tlettax-il priedka dwar il-Qalb Imqaddsa. Il-Madonna u l-Qaddisin huma suġġett rikorrenti ħafna. Jidher li De Piro kien midħla tal-Aġġiografija. Ma’ dawn it-temi wieħed jista’ jsemmi l-ħajja reliġjuża, il-Missjoni, is-saħħa, il-mewt u l-aħħar tas-sena. Fl-irtiri, kif wieħed jista’ jissopponi, Mons. De Piro ittratta ħafna suġġetti.

Għal dik li hi amministrazzjoni ta’ sagramenti, wieħed ma tantx jista’ jistenna li jsib dokumenti. Fl-istess ħin xi intervisti li saru fis-snin sittin u sebgħin minn membri tas-Soċjeta lil nies li kienu jafu lil De Piro jagħtu xi ndikazzjonijiet. Skond kitba minnhom: “Għall-qrar hu kien imfittex ħafna, u kien igħaddi s-sigħat filkonfessjonarju.” Persuna oħra tħalli miktub dan: “Hu kien iqarar ħafna u qabel ma jispiċċa mill-qrar, ma kienx joħroġ mill-konfessjonarju. Kien ikun hemm il-karozza tistennieh wara l-bieb; iżda hu kien jibqa’ jqarar sa l-aħħar persuna. Meta kien imur il-Qrendi kulħadd kien jieħu ġost bih billi kienu jsibu l-kumdita bih għax kien imur iqarar.” Xi ħadd ta ħjiel dwar x’kienu 1-pariri tal-Qaddej ta’ Alla waqt il-qrar: “Il-qrar tiegħu ma kienx ta’ iġri u ġerri. Hu kien jitkellem ftit; imma l-pariri li kien jagħti kienu ta’ min jirrifletti fuqhom sewwa. Hu kien jagħfas fuq it-talb għaliex kien ċert li l-bniedem li ma jiftakarx f’Alla ta’ sikwit ma jistax ikollu s-saħħa biex jirbah it-tiġrib. Imbagħad, b’mod speċjali għal saċerdoti u reliġjużi, De Piro kien iħeġġiġhom biex ma jaqtgħux mill-meditazzjoni ħalli jerfgħu ħsibijiethom lejn Alla. Fid-devozzjoni kbira li kellu lejn Ġesu Sagramentat, Mons. De Piro, bħala penitenza, kien iħobb jagħti viżta quddicm Ġesu fit-tabernakhu.”

3. Ċittadin Ii Ħabb lil-Pajjiżu

Ġa ingħad li wara li Mons. De Piro ġie magħżul Rettur tas-Seminarju Maġġuri ta’ Malta u beda’ għaddej iż-żmien, hu beda jħoss li ma kienx possibbli għalih li jwettaq dik ir-responsabbilta sewwa waqt li jibqa’ jmexxi d-diversi ħidmiet li kellu f’dak l-istess żmien. Fit-talba ta’ l-eżonerazzjoni, li hu għamel lill-Arċisqof fis-27 ta’ Awissu 1920, hu jsemmi: “. . . l-Istitut għall-Missjonijiet Barranin.” Imma minn barra s-Soċjeta reliġjuża-missjunarja li hu kien waqqaf u li kien qed jidderieġi, aħna ġa indikajna li hu kellu ħafna ħidmiet oħrajn. Fost dawn semmejna s-sehem li ta fil-ħajja politika ta’ pajjiżna.

Membru tal-Assemblea Nazzjonali (1918-1921)

Fit-23 ta’ Novembru 1918, it-Tabib Sir Filippo Sceberras ħa f’idejh l-Organizzazzjoni li kellha tieħu ħsieb dak kollu li kien meħtieġ biex Malta tasal ikollha Kostituzzjoni. It-Tabib Sceberras ma riedx li biċċa xogħol bħal din tiġi f’idejn il-politiċi. Allura huwa għamel sejħa lil kull assoċċjazzjoni ta’ Malta u Għawdex biex huma jibagħtu r-rappreżentanti tagħhom. Fost l-erba’ Monsinjuri li dehru għall-Kapitlu tal-Kattidral ta’ Malta kien hemm Mons. De Piro.

L-Assemblea Nazzjonali li sejjaħ Sceberras, iltaqgħet ħames darbiet bejn il-25 ta’ Frar 1919 u s-27 ta’ Marzu,1921. Imma fis-7 ta’ Ġunju 1919, il-membri ta’ l-Assemblea li kienu jgħoddu mitejn u sebgħin, iddeċidew li jintgħażel rappreżentant wieħed għal kull sezzjoni mportanti u dawn jiffurmaw Kummissjoni Ċentrali, dejjem għat-tifsil tal-Kostituzzjoni. Il-membri li ntgħażlu kienu ħmistax biss. Fost dawn kien hemm mil1-ġdid Mons. De Piro biex jirrappreżenta l-Kapitlu tal-Kattidral ta’ Malta, u fl-aħħar mill-aħħar lill-kleru kollu ta’ pajjiżna.

Din il-Kummissjoni ltaqgħet erbatax-il darba. Ovvjament bħalma jiġri f’laqgħat bħal dawn, il-ħin ma kien ifisser xejn għax dawn is-seduti kienu jieħdu fit-tul. Iżda l-impenn ta’ De Piro ma jitfissirx biss mill-fatt li hu kien jattendi regolarment kemm għal-laqgħat ta’ l-Assemblea kif ukoll għal dawk tal-Kummissjoni Ċentrali. La kien qiegħed jirrappreżenta 1-Kapitlu tal-Kattidral, allura qabel il-laqgħat imsemmija kien jeħtieġlu li jiltaqa’ mal-Monsinjuri ħalli magħhom jara x’kellu jingħad lill-Assemblea jew lill-Kummissjoni. Wara 1-laqgħat ta’ dawn ta’ l-aħħar kien ċertament jerġa jiltaqa’ mal-Kapitulari biex jaġġornahom. Ma’ dawn ċertament kien irid jagħmel ħafna riċerki waħdu. Meta twaqqfet is-Sotto Kummissjoni biex tistudja speċifikament ir-Reliġjon fil-Kostituzzjoni, għalkemm De Piro ma kienx membru, hu ħa ħsieb li jwassal il-proposti tal-Kapitlu tal-Kattidral u ressaqhom b’dik il-ħeġġa kollha li ma kienitx għajr il-prodott ta’ twemmin sħiħ. Mill-ġdid dan kollu kien ifisser ħafna sigħat ta’ home-work!

Strument ta’ paċi fi1-ġrajja tas-7 ta’ Ġunju 1919

Iżda dawn il-laqgħat kollha, bil-preparazzjoni kollha, u kultant b’laqgħat oħra mal-Kapitlu li hu kien jirrappreżenta, ma kinux kollox. Proprju waqt il-laqgħa tas-7 ta’ Ġunju, it-tieni waħda ta’ 1-Assemblea, daħlet bħal feles l-istorja iebsa u delikata tas-“Sette Giugno”. Xi uħud mill-Maltin, miġbura fil-Belt dak in-nhar, telgħu fis-Sala tal-Giovine Malta u xtaqu li l-mitejn u sebgħin membru ta’ 1-Assemblea jintervjenu għalihom quddiem il-Gvern Ingliż. Dan, iżda, ma seħħx. “Bi ftit ta’ diffikulta”, igħid il-Konti Caruana Gatto, “ġiet iffurmata delegazzjoni. Il-biċċa l-kbira tal-membri fittxew okkażżjoni biex iwarrbu minn dak iċ-Ċirkolu.” De Piro ma kienx minn dawn tal-aħħar. Flimkien ma’ l-Avukat A. Caruana Gatto nnifsu, l-Avukat Serafin Vella, Dun Nerik Dandria, il-Kunsillier G. Vassallo u Salvu Zammit Hammet, De Piro ħabrek bla waqfien u għal tlett ijiem sħaħ biex jinkisbu xi drittijiet li għalihom kienu qed jiġġieldu l-Maltin. . .  u fuq kollox il-paċi. Meta, wara dawn il-ġrajja twaqqfet Kummissjoni ta’ Nkjesta biex tisma’ x-xhieda, il-Qaddej ta’ Alla kien wieħed minn dawk li ta l-informazzjoni li kellu. Kien attent li jgħid biss id-dritt u s-sewwa. La ried ixaqleb lejn l-Ingliżi u lanqas lejn i1-Maltin. Barra minn hekk meta x-xhieda kienet tinvolvi persuni, hu qagħad attent li ma jgħid l-ebda kelma żejda. Anke meta dan kien jinvolvi xi inġustizzja li saret lilu personalment hu pprefera li jbatiha u jaħbiha ġo fih bla ma jxandarha. Meta, imbaghad, twaqqaf il-Kumitat “Pro Maltesi Morti il 7 e 8 giugno” biex jgħin lill-familji tal-vittmi, De Piro reġa’ ta l-kontribut tiegħu, din id-darba bħala kaxxier.

Strument ta’ paċi bejn Lord Strickland u l-Knisja (1930)

La l-kisba tal-Kostituzzjoni tal-1921 U lanqas l-ikkalmar tal-kwistjonijiet tas- “Sette Giugno” ma kienu t-tmiem tas-sehem li De Piro ta fil-ħajja politika ta’ pajjiżna. F’inqas minn għaxar snin wara dawn il-ġrajjiet huwa kellu jerġa jidħol f’dik li Mons. Dandria qiesha: “Il-gwerra l-iżjed ħarxa li s’issa qatt inqalgħet kontra l-Knisja u l-Kleru.” Qed nirreferi għall-kwistjoni bejn Lord Strickland u 1-Knisja.

Meta fl-1927 Strickland, il-mexxej tal-Partit Kostituzzjonali, ħa l-gvern f’idejh, huwa beda’ juri d-disapprovazzjoni tiegħu għall-fatt li fl-Assemblea Leġislattiva ta’ Malta kien hemm il-qassisin. Fl-1928 din il-kwistjoni ħraxet aktar għax iż-żewġ saċerdoti li kien hemm fl-Assemblea vvutaw kontra l-budget li ressaq Strickland, u allura ma għaddiex. It-tensjoni bejn iż-żewġ naħat kompliet kibret u ovvjament anke splodiet bil-pastorali li l-Isqfijiet ta’ Malta u ta’ Għawdex ħarġu fis-27 ta’ April 1930, ftit qabel l-elezzjoni li kien imiss. Hawn reġa’ daħal De Piro. Wara ħafna talbiet kiseb il-paċi bejn iż-żewġ naħat. Għalkemm għadda ż-żmien dan il-kontribut favur il-paċi baqa’ mfakkar. Fil-fatt tliet snin wara l-ġrajjiet innifishom u proprju jumejn wara l-mewt tal-Qaddej ta’ Alla, waħda mill-gazzetti Maltin dehrilha li għandha tfakkru billi tirreferi għas-sehem li ta fl-istejjer ta’ fuq. U ċ-ċertifikat tagħtulu proprju 1-gazzetta tal-partit ta’ Strickland: “Fi żmien hi m’ihux wisq li għadda, kien hawn okkażjoni magħrufa hi fiha Mons. De Piro kellu sehem sewwa u ta’ ġid għal Malta. Hu ta s-sehem siewi tiegħu fih-qasam politiku, b’ħidma li bilkemm qatt dehret fil-beraħ. Fil-fatt, kien prinċipalment bil-ħila, ħidma u tattika tiegħu li t-tilwima politika u reliġjuża waslet biex waqfet. Hu kien mimli ħeġġa għal din il-ħidma f’dik it-tilwima sfortunata li ġabet ħsara tant kbira lil Malta. Bil-ħila tiegħu, ir-relazzjonijiet bejn Knisja u Stat reġgħu ġew għall-istat tradizzjonali tagħhom: jiġifieri għal stat ta’ paċi u kollaborazzjoni sinċiera. Ħadd daqsu ma kien tant adattat għal dik il-biċċa xogħol iebsa. Ħadd ma kien igawdi iżjed minnu l-fiduċja taż-żewġ naħat. Ħadd iżjed minnu ma kellu l-kwalitajiet meħtieġa biex jieħu f’idejh missjoni tant delikata. Żgur li ħadd ma kien hemm kapaċi iżjed minnu biex iwassah dik it-tilwima għal konklużjoni li ferrħitna.”

Senatur fit-tielet Parlament Malti (1 932-1933)

Minkejja l-oppożizzjoni ta’ Strickland għall-preżenza tal-kleru fil-parlament, meta fl-1932 reġgħet ingħatat il-kostituzzjoni lil Malta, l-Arċisqof Mauru Caruana xorta nnomina żewġ saċerdoti biex ikunu membri tas-Senat fit-tielet Parlament. De Piro kien wieħed minnhom. Id-Daily Malta Chronicle qalet x’kien li ħajjar lil De Piro biex jaċċetta din il-biċċa xogħol meta diġa kellu tant responsabiltajiet: “Għal ftit iżjed minn sena, minn mindu nfetaħ il-Parlament preżenti, Mons Dc Piro tgħabba b’ħidma oħra mal-ħafna hi kellu. Hu ntgħażel bħala wieħed mir-rappreżentanti ta’ l-Arċisqof fis-Senat.  Aħna nħossu li għandna niġġudikaw li hu aċċetta li jidħol għal dik il-ħidma għaliex ra li dak kien dmir tiegħu u għaliex qatt ma fittex dak li jaqbillu. Is-sens tad-dmir u d-dedikazzjoni għall-oħrajn, fil-karattru tiegħu, dejjem inħassu hi kienu qabel kull ħaġa oħra. Hu tqabad dejjem mingħajr qatt ma daħal fit-tilwim ta’ bejn Partit u ieħor.”

Għalkemm kien regolari fl-attendenza tiegħu, De Piro nistgħu ngħidu li tkellem darba waħda biss, u dan fil-21 ta’ Frar 1933. Quddiem is-Senat kien hemm każ ta’ difiża tal-moralita pubblika. Inġibu eżattament x’qal għax hi biċċa mill-istampa tiegħu nnifsu: “Sur President, jiddispjaċini ħafna li kwistjoni ta’ moralita’ li kulħadd imissu jorbotha ma’ qalbu u li fiha kien imiss li lkoll kemm aħna nimxu id f’id, ġiet imkaxkra fil-kamp tal-politika. Dwar dawn il-ħafna punti politiċi li jistgħu jħawdu, jien ma nafx nitkellem, u nħoss li dwarhom m’għandix nitkellem. Imma, dwar dak li jmiss lill-moralita, inħoss li l-mozzjoni li llum għandna quddiemna tagħtini l-possibilita, u turini li jien fid-dmir li niftah fommi. Jiddispjaċini li jkolli niftah fommi għall-ewweh darba, f’din l-Awla proprju dwar din il-materja. Irrid infisser lill-Onorevoli Membri ta’ dan is-Senat ix-xewqa kbira tiegħi li nara jitbiegħed mill-Gżira tagħna kull tiġrib ta’ immoralita. Imissna naħsbu, mhux biss għall-imsejkna tfajliet tagħna, imma ukoll għall-ġuvintur. Il-ħsieb tagħna għandu jkun li ntellgħuhom b’saħħithom moralment u fiżikament sabiex, ‘il quddiem, ikollhom ħila jitqabdu t-taqbida tal-ħajja li lkoll irridu ngħaddu minnha. Sur President, wara li smajt ir-raġunijiet ta’ l-Onorevoli Ministru tal-Pulizija, ma rridx nidħol fil-kwistjoni ta’ l-eta ta’ dawn it-tfajliet li jservu fil-ħwienet tax-xorb. Min-naħa tiegħi, jien tal-fehma li għandu jsir minn kollox biex dawn in-nisa jitwarrbu minn dawk il-ħwienet għaliex il-periklu hu għal kulħadd. Sur President, quddiem din il-mozzjoni wara li smajt ir-raġunijiet u t-tifsir tas-Sur Ministru, stajt nara mid-diskors tiegħu, l-intenzjoni tajba tiegħu dwar il-moralita, għalkemm din l-intenzjoni ma ġietx dikjarata b’kelmiet ċari. Għalhekk, lili jidhirli li jistħoqqlu l-appoġġ tagħna lkoll sabiex jissokta jaħdem għall-moralita pubblika fil-pajjiż. U għalhekk, jiena llum nagħmel id-dmir tiegħi u nitlob lill-Onorevoli Ministru sabiex jagħmel ħiltu ħalli l-liġi li tirregola ‘1 dawn il-ħwienet tax-xorb tiġi osservata bl-eżattezza kollha mid-Dipartiment talPulizija, li jidhirhi li għandu l-ewwel responsabbilta qabel kulħadd.”

“Nagħlaq, Sur President, billi lill-Onorevoli Ministru tal-Pulizija nawguralu jkompli jsaħħaħ ir-rieda tiegħu billi juża l-enerġija kollha ta’ żgħożitu. Nawguralu li jgħaqqad l-enerġija ma’ l-intelliġenza xejn komuni tiegħu. Intelliġenza u enerġija għandhom jingħaqdu ma’ prudenza delikata u għaqlija li f’din il-materja tant hi meħtieġa, Sur President. Dan jagħmlu fl-eżerċizzju ta’ l-uffiċċju tiegħu bħala Ministru u bħala Kap tal-Pulizija sabiex naraw il-Gżira meħlusa minn din il-pjaga soċjali li nfexxet b’mod li ma nistgħux ngħidu kif u meta. Hi pjaga li ċertament teżisti taħt l-isem ta’ Barmejdiżmu, Kabarrettiżmu u Tabarriniżmu. Aħna lkoll imissna ningħaqdu biex nitqabdu ħalli għall-inqas innaqqsu din il-pjaga. Sur President, jien ma nippretendix li neqred in-natura tal-bniedem; iżda żgur li nistgħu nnaqqsu l-effetti ħżiena li ġejjin minn din il-pjaga.  Dan hu l-awgurju hi jiena nagħmel lill-Onorevoli Ministru tal-Pulizija, li għandu f’idejh il-forza u l-possibilta. Jiena ċert li kulħadd hu persważ li aħna l-qassisin qegħdin nagħmlu kulma hu possibli. Imma, Sur President, x’jiswa’ fil-familja d-driegħ ta’ l-omm jekk ma jkunx mgħejjun mid-driegħ tal-missier.” U kompla d-diskors tiegħu b ‘riferiment għaċ-ċensura tal-films.

Dawn ta’ fuq kienu kelmiet meqjusa għall-aħħar, imbegħda għal kollox mill-politika ta’ xi partit, imma ukoll kelmiet kollhom entużjażmu, ħerġin minn saċerdot konvint mill-missjoni tiegħu. Fil-laqgħa tal-Kapitlu tal-Kattidral li saret wara din is-Seduta tas-Senat, Mons. Cortis faħħar lil De Piro għar-rappreżentanza kapaċi li għamel tagħhom stess. Il-Qaddej ta’ Alla rrisponda għal dan it-tifħir. Isimgħu ftit għax interessanti: “Sinjuri, minn qalbi jiena nrodd ħajr lir-Reverendissmu Kapitlu għat-tifħir li għoġbu jagħtini, u napprezzah. Dan it-tifhir napprezzah ħafna iżjed għaliex, mill-esperjecnza tiegħi, naf li l-Kapitlu ma tantx hu ħafif biex jgħid kelmiet bħal dawn.”

Imma minbarra din il-botta ħafifa, De Piro jkompli billi jgħid lil min jattribwixxi kull kobor tiegħu: “Jien naf li ninsab qalb il-kollegi għeżież tiegħi, li huma wkoll ħuti fis-saċerdozju.  Għalhekk, naf li ma jistagħġbux jekk jiena ngħidilkom li, f’dik il-lejla, ħassejt tassew li Alla kien qiegħed jagħtini l-għajnuna tiegħu. Billi s-sieħeb tiegħi Mons. Bonnici ma kienx preżenti għax kien indispost, jiena rajt li kont fid-dmir li niftah fommi għall-ewwel darba fis-Senat. . . Min-naħa waħda ħassejt li kelli warajja l-appoġġ tal-kleru kollu ta’ Malta... Għalhekk waqt li nroddilkom ħajr għat-tifħir tagħkom, ippermettuli qabel xejn, nirringrazzja lil Alla.”

4. Missier l-Iltiema u l-Foqra

Direttur tal-Istitut Fra Diegu (190 7-1933)

Ġa semmejna li r-rabta tal-Qaddej ta’ Alla ma’ 1-Istitut ta’ San Ġuzepp bdiet kmieni fil-ħajja tiegħu. Sa minn qabel qaddes, hu wera biċ-ċar lill-Arċisqof Pace x’kienet xewqtu. Aktar qabel ukoll hu kien jibgħat kontribuzzjonijiet lil dan l-Istitut. U saħansitra meta kien ikun Malta għall-vaganzi minn Ruma kien jinżel San Ġuzepp u għal żmien jissostitwixxi lil Dun Ġorġ Bugeja li kien fit-tmexxija ta’ dan l-Istitut. Minkejja dan kollu, ġara li l-ħidma kbira li wettaq De Piro fis-sitt Istituti ta’ karita ma bdietx f’San Ġuzepp.

Fra Diegu Bonanno, tal-Franġiskani Minuri, fl-1860, beda jiġbor madwaru dawk it-tfajliet li minħabba diversi raġunijiet kienu jispiċċaw fit-toroq ta’ Malta u jitilfu ġieħhom. Il-bidu ta’ din 1-inizjattiva kien fqir għall-aħħar imma aktar ma beda’ jgħaddi ż-żmien l-opra aktar bdiet tikber. Iżda s-snin wasslu wkoll lil Fra Diegu fit-tmiem ta’ ħajtu. Hu miet fl-4 ta’ Mejju 1902. Sħabu 1-Franġiskani għamlu xi żmien jieħdu ħsieb dak l-Istitut imma wara ftit kellhom iħalluh. Fil-fatt huma għaddewh lid-Djoċesi fit-2 ta’ Awissu 1907. L-Arċisqof Pietru Pace talab il-parir lil Dun Ġorġ Bugeja, ta’ San Ġuzepp, dwar mm seta’ jieħu post Fra Diegu Bonanno fit-tmexxija ta’ l-Istitut. Bugeja ma setax jissuġġerixxi għajr lil Dun Ġuzepp De Piro. L-Arċisqof ta każ ta’ dan il-parir tant li nnomina lill-Qaddej ta’ Alla bħala d-Direttur ta’ Fra Diegu.

L-Arċisqof għażel lil De Piro għax aċċetta dak li kien qallu Dun Ġorġ. Imma ukoll għaliex, kif Mons. Pace innifsu ddikjara meta bagħatlu n-nomina, hu kien ġa ntebaħ li Dun Ġuzepp kien sacerdot “. . . twajjeb . . . ħabrieki, għaqli, imħeġġeġ, attiv . . .”.

Dan ta’ fuq kien diskors li nkiteb dwar De Piro qabel ma kien għadu beda l-ħidma tiegħu fi Fra Diegu. Iżda wara li għadda ż-żmien ma deherx li seta’ jingħad diskors differenti dwaru. Anzi fl-1916, is-Sur Fons Marija Galea, kien mibgħut mill-Kurja Djoċesana ta’ Malta biex jeżamina r-reġistri ta’ l-Istitut Fra Diegu. Ir-rapport li dan għamel sal-1915 juri l-ewwel nett l-eżattezza li biha d-Direttur ta’ l-Istitut kien iżomm ir-reġistri. Meta erba’ snin wara saret spezzjoni simili s-Sur Fons tenna l-istess ħaġa. Hekk kien De Piro kull fejn kellu xi amministrazzjoni u hekk mexa kontinwament fi Fra Diegu. Iżda minbarra din il-virtu, is-Sur Fons niżżel diskors ieħor mill-isbah dwar De Piro “Mons De Piro offrieli l-possibbilta biex nammira l-providenza ta’ Alla. Dan id-Direttur Amministratur iqanqalni għall-ammirazzjoni għall-mod kif jafda fil-providenza ta’ Alla. Hu jħares lejn Alla bħalma iben iħares lejn missieru, u jħossu ċert li Alla jisma’ t-tahla tiegħu.” Wieħed allura jista’ jifhem minn fejn kien ġej il-kuraġġ li bih De Piro kien imexxi s-sitt Istituti!

Iżda s-Sur Fons għal darbtejn għamel aktar ċertifikati simili dwar De Piro. Fir-rapport tiegħu tal-1916 hu kiteb hekk: “Jiena staqsejt lil Mons. De Piro x’jistenna bħala ħlas li ħaqqu talli qiegħed iżomm f’idejh dik l-amministrazzjoni. Imma hu nnifsu għarrafni li offra s-servizz tiegħu mingħajr ebda ħlas: għal-imħabba ta’ Alla biss; imbagħad hu żied li, għalli ġej ukoll, ma għandux f’moħħu li jitlob xi ħlas.” F’dak ta’ Marzu 1920, is-Sur Galea jgħid kwazi l-istess: “F’dan l-Istitut il-Kanonku De Piro Navarra, b’mod ġeneruż ħafna, irrinunzja għal dak il-ħlas li jistħoqqlu, biex dak li jmiss lilu jmur għall-Istitut Fra Diegu. Lil dan l-Istitut, hu qed jamministrah b’tant imħabba u b’tant eżatezza. Il-kontijiet tad-dħul u ħruġ huma xhieda ta’ l-imħabba tal-poplu, mhux biss lejn l-Istitut, imma wkoll lejn din il-persuna li tant jistħoqqilha tifħir għall-mod kif tamministrah.”

Jekk l-iskop tal-Qaddej ta’ Alla ma kienx li jagħmel qliegħ minn din il-ħidma faċli wieħed jifhem għaliex it-tfal kienu jqisuh missierhom. Daqshekk kien dedikat għalihom!

Direttur ta’ l-Istitut San Ġuzepp, f’Santa Venera (1922-1933)

Ingħad li wara li kien ilu sentejn Rettur tas-Seminarju Maġġuri fl-Imdina, De Piro talab biex jiġi eżonerat minn din il-ħidma. Xtaq li jingħata aktar għas-Soċjeta reliġjuża-missjunarja li kien għadu kif waqqaf ftit snin qabel. Minkejja li l-Arċisqof kien laqa’ din it-talba tal-Qaddej ta’ Alla, sentejn wara, l-Eċċellenza tiegħu ppreżenta lil De Piro Istitut ieħor, dak ta’ San Ġuzepp, f’Santa Venera. Din id-darba l-Monsinjur ma semmiex is-Soċjeta. Aċċetta t-talba ta’ 1-Arċisqof. Hekk riedu jgħaddu ħmistax-il sena minn meta De Piro ġie nominat Direttur ta’ Fra Diegu biex ġie magħżul għat-tmexxija ta’ San Ġuzepp.

Ġa għedna li l-għażla favur il-fqar, De Piro ħadha l-ewwel darba b’mod konkret b’relazzjoni ma’ l-Istitut ta’ San Ġuzepp. Imma hawnhekk wieħed irid jgħid li din l-għażla hu ma ħadhiex biss għalih innifsu; meta waqqaf is-Soċjeta Missjunarja tiegħu u fassal ir-regolamenti tagħha sa mill-bidu semma fiha li l-membri għandhom jaħdmu f-Case di beneficenza. L-iżvilupp ta’ l-istorja għen biex dan iseħħ kważi mmedjatament wara li De Piro ġie nominat Direttur ta’ San Ġuzepp. Għaliex il-Freres li kienu qed jgħinuh fil-kura tat-tfal kienu qed isibuha diffiċli li jkomplu jagħmlu dan minħabba nnuqqas ta’ vokazzjonijiet. Meta huma telqu, De Piro daħħal il-membri tas-Soċjeta tiegħu minn flokhom.

Direttur ta’ l-Istitut Ġesu Nazzarenu, Żejtun (1922-1933)

Fl-istess sena li ngħata San Ġuzepp, hu ġie mgħobbi bir-responsabbilta ta’ l-Istitut Ġesu Nazzarenu fiż-Żejtun. Il-kuntatti ma’ Ġuzeppina Curmi, il-Fondatriċi, kienu ilhom li nbdew. Sa minn qabel l-1913, din il-mara twajba kienet tfittex lill-Qaddej ta’ Alla għad-direzzjoni spiritwali. Kompliet tagħmel dan anke wara li fetħet l-ewwel u t-tieni dar fiż-Żejtun. Għal ċertu żmien dan il-kuntatt waqaf. Kien fl-1922 li Madre Curmi reġgħet fittxet lil Mons De Piro. Din id-darba hi xtaqet li hu jaċċetta li jkun Direttur ta’ l-Istitut li issa kien qiegħed fid-dar tal-Markiż Testaferrata Bonnici, dejjem fiż-Żejtun. Dwar din id-darba, l-Monsinjur jiktiblu hekk lill-Arċisqof Caruana: “Dik id-darba, jien ma aċċettajtx ħlief wara li ġejt mitlub mill-Eċċellenza tiegħek.”

Billi n-numru tat-tfal kien kulma jmur jikber, Curmi ħasset il-bżonn li tibni Istitut aħjar. Fil-fatt wara li ssellfet xi flus hi xtrat biċċa art ħdejn San Girgor u fl-1925 bdiet tibni. Malli tqegħdet l-ewwel ġebla, De Piro, għalkemm mgħobbi b’tant ħidmiet oħra, tgħabba b’ħafna xogħol materjali b’risq dak l-Istitut. Kien hu responsabbli għall-bini. Għalhekk kif wieħed jista’ jikkonkludi mill-ħafna ittri li għandna, hu kellu jittratta kontinwament mad-Dipartimenti tal-Gvern, ma’ għadd ta’ benefatturi u ma’ aġenti biex kien jista’ jmexxi x-xogħol ‘il quddiem. Dam sejjer hekk ħames snin sħaħ sakemm fis-16 ta’ Lulju 1930 sanet l-inawgurazzjoni ta’ l-ewwel biċċa mill-bini. Id-diskors li għamel De Piro f’din l-okkażjoni jitkellem waħdu dwar id-Direttur: “Minn dik il-ġurnata li l-barka tas-sema niżlet, bil-ministeru ta’ l-Eċċellenza Tiegħek, fuq l-ewwel ġebla, għaddcw fuq ħames snin. Kienu ħames snin miżgħuda bi qtigħ il-qalb u b’faraġ. . .  Inbeda x-xogħol ta’ dan il-bini kbir, li għadu ma ntemmx għal kollox. Dak iż-żmien li bdejna, ir-reġistri kienu juru li ma kellna xejn f’idejna. Minkejja dan, konna bdejna b’rieda qawwija. Għalkemm kien mistenni li x-xogħol jieqaf, kien b’għafsa ta’ qalb għalina meta kellna nwaqqfu għal xi żmien dak li konna bdejnieh b’rieda tant tajba. Madankollu konna ċerti li s-sagrifiċċju tagħna ma setax ma jħallix il-frott tiegħu. Il-kaxxa vojta li kellna ġegħlitna nerfgħu ħarsitna ‘l fuq. It-talba tagħna nstemgħet. Wara dak il-waqfien mix-xogħol, li għalkemm qasir, aħna rajnieh twil, il-għodod tax-xogħol bdew jinstemgħu bil-ħsejjes tagħhom, u f’widnejna kienu qishom bħal daqq ħelu tal-qniepen. Kienu tqiegħdu l-pedamenti, u fuqhom bdew telgħin l-ewwel filati. Dik id-darba ħsibna li kellna iżjed fuqhiex inserrħu rasna għaliex fl-ewwel folja tar-reġistru tagħna kien hemm miktub li kienu daħlu 70 lira.  Imma ma domniex ma ntbaħna li ma konniex għorrief iżjed minn qabel.  Il-Mulej kellu jurina li l-ispiża kellha taqbeż l-4000 lira. Issa, li l-imgħoddi għadda u rbaħna l-problemi tiegħu, aħna nħossuna ħienja.  Ma fadlilniex ħlief li nfaħħru ‘l Mulej li kien qed jaħdem magħna; kien jaf x’ser ikollna bżonn, u waqaf dejjem magħna biex immexxu ‘l quddiem l-opra ċkejkna tagħna, li żgur li weħidha ma kienet tasal għal xejn,

Direttur ta’ I-Istitut San Ġuzepp, Għjnsielem, Għawdex (1925-1 933)

Meta Mons. Gonzi bħala Isqof ta’ Għawdex, bl-għajnuna tal-kappillani ta’ din id-djoċesi, għaże1 lil De Piro biex jibda u jmexxi l-Istitut il-ġdid ta’ San Ġuzepp f’Għajnsielem, hu ħareġ digriet li barra li kien id-dokument ta’ 1-erezzjoni kien ukoll ċertifikat sabih għall-Qaddej ta’ Alla. Fih hu jippreżentah bħala “bniedem dehen ta’ tifħir”, li għandu “idejn imħarrġin bl-esperjenza”, u bniedem “imfaħħar”. Barra dan id-dokument hemm oħrajn li jitfgħu ħafna dawl fuq De Piro. Billi fil-każ ta’ dan l-Istitut hu ma kienx biss id-Direttur imma anke dak li sawru, allura kif wieħed jista’ jifhem hu kellu ħafna taħbit biex organizzah u bdieh. Mill-materjal fl-Arkivju tas-Soċjeta  nafu li huwa kellu aktar minn darba jitlob għajnuna ta’ forma u oħra mill-Gvern b’risq dan l-Istitut. Dan il-bniedem li kellu bosta ġid mill-familja kellu kemm-il darba joqgħod jitkarrab issa l-art, issa sussidju, issa ħaġa u issa oħra.

Iżda minbarra dawn il-kitbiet, hemm oħrajn li fihom aktar indikazzjonijiet dwar il-Qaddej ta’ Alla. Wara li l-Isqof Gonzi u l-kappillani ta’ Għawdex kienu iddeċidew li jibdew Istitut għat-tfal subien f’Għawdex, l-Isqof Gonzi ta l-approvazzjoni tiegħu. Għamel ukoll l-Istatut. Meta bdew ifittxu lil min ser jipproponu bħala Direttur, u ġie aċċettat De Piro, dan ta’ l-aħħar sab id-diffikultajiet. Mhux minħabba l-ħafna ħidma li ġa kellu! Lanqas għaliex Għawdex ‘il bogħod! Xejn minn dan! Waħda mill-problemi kienet li l-Qaddej ta’ Alla deherlu li jekk kien sejjer jintgħażel bħala Direttur, hu kellu jkollu ċerta awtonomija u liberta fit-tmexxija. Aktar minn hekk, iżda, hu ma setax jaċċetta li l-Istatuti jillimitaw in-numru ta’ tfal fl-Istitut; ried li jkun hemm fiduċja sħiħa fil-Providenza.

Direttur tad-Dar għat-trabi u ċ-ċkejknin f’Santa Venera (1925-1933)

Erba’ Istituti ma kinux donnhom biżejjed għal Mons. De Piro. Id-dedikazzjoni u l-interess kbir li kellu f’din il-ħidma b’risq it-tfal u ż-żgħażagħ batuti ġagħluh jaħseb hu nnifsu aktar minn darba f’xi ħaġa oħra jew ġdida. L-istess ħidma tiegħu speċjalment f’San Ġuzepp, Santa Venera, għenitu jinduna li f’Malta kien għad hawn ħafna vojt f’dik li kienet kura tat-trabi u tat-tfal fl-eta qabel jidħlu San Ġuzepp.  Biex jirrimedja għal dan in-nuqqas, hu fittex lis-Sorijiet ta’ Ġesu Nazzarenu u bl-għajnuna tagħhom fetah dar għaċ-ckejknin f’Santa Venera.  Fiha beda’ jilqa “sa seba’ snin jew eċċezzjonalment sa għaxar snin”.

Direttur ta ‘l-Istitut San Frangisk ta’ Paola, B’Kara (1929-1 933)

F1-1927, il-Qaddej ta’ Alla intgħażel bħala Direttur tas-sitta u l-aħħar Istitut ta’ karita, dak ta’ San Frangisk ta’ Paola, f’Birkirkara. Dwar dan l-Istitut, id-dokumenti huma skarsi ħafna. Jidher li l-aktar taħbit hawnhekk kien marbut ma’ l-akkwist ta’ dar addattata. Minkejja li l-impenji għal De Piro mhux jonqsu kienu imma jiżdiedu, huwa aċċetta dan l-istitut u tħabat kemm felah biex sa ma kien għadu ħaj, isir dak kollu possibbli ħalli meta jasal iż-żmien id-dar tista’ tiġi akkwistata.

It-testiment u l-Istituti

B’dak li ngħad, ġa jidher biżżejjed x’rabta kien hemm bejn il-Qaddej ta’ Alla u l-Istituti ta’ karita. Iżda wieħed jista’ jkompli jikkonferma dan mit-testment tad-Direttur. Fit-tieni artiklu għandu dan il-kliem: “Dwar l-amministrazzjoni li jien għandi ta’ diversi Istituti ta’ karita u ta’ benefiċenza jiena għandi kotba separati għal kull amministrazzjoni. Għal skopijiet ġusti jiena niddikjara li fl-Istituti mmexxija minni, kemm jekk huma missjunarji jew ta’ benefiċenza, ma jeżistux mobbli, kwadri, oġġetti sagri, oġġetti tal-fidda jew ħwejjeġ sagri li jappartjienu għalija. Il-fatt li jkunu jinsabu hemm għandu jfisser li huma propjeta ta’ dak l-Istitut”.

“Nixtieq ukoll niddikjara li jien ma rridx ħlas ta’ xi amministrazzjoni li jien wettaqt, jew għal xi spejjeż li għamilt jew li saru taħt l-amministrazzjoni tiegħi. . ."

Wara li jiddikjara x’iħalli lis-Soċjeta ta’ San Pawl, lil ommu, lill-Arċisqof Mauru Caruana, lis-Sorijiet ta’ Ġesu Nazzarenu u lid-Dar Sant’Ursola tal-Qrendi, fl-artikli tmienja u disgħa jħalli xi ħaġa lill-Istituti Fra Diegu, Ġesu Nazzarenu, u San Frangisk ta’ Paola.

Laboratorju għal xbejbiet bla xogħol, fil-Belt (1928-1 931)

Mons. De Piro ma kienx jieqaf jaħseb dwar x’kien jista’ jagħmel għall-Istituti fdati f’idejh. Kien minħabba f’hekk li kabbar, irranġa jew biddel xi parti jew oħra mill-bini tagħhom. Kien ukoll frott l-interess tiegħu li wasal biex itejjeb sistemi mħaddma f’dawn l-Istituti. Kien iżda għax f’kuntatt mar-rejalta tal-ħajja li kien wasal jinduna li t-tfajliet li kienu jispiċċaw mill-Istitut kienu qegħdin isibu ruħhom bla ħadd biex jilqagħhom u xi drabi kienu qegħdin jispiċċaw fit-triq. Kien hemm minnhom li biex jiksbu xi ħaġa kienu qegħdin jimpjegaw lilhom infushom fil-ħwienet tax-xorb. Quddiem din ir-rejalta l-Qaddej ta’ Alla ma setax joqgħod kwiet. Il-ħafna impenji li ġa kellu ma waqqfuhx milli jaħseb f’xi ħaġa li tgħin lil-dawn il-povri. Huwa fassal u fil-fatt ta bidu għal proġett li kien wieħed mill-ikbar ta’ ħajtu: il-Laboratorju. F’dan il-post kellu jkun hemm mgħallmin li jħarrġu lit-tfajliet f’diversi snajja. Ix-xebbiet imorru hemm mal-ġurnata u f’ambjent san, waqt li jagħmlu x-xogħol, huma jitgħallmu u fl-istess ħin jitħallsu ta’ dak li jagħmlu.

It-twaqqif kien iebes. Biex sab il-lokal, Mons De Piro kellu jitħabat bosta. Lanqas mill-Gvern ma sab ħafna għajnuna. Imma aktar mill-bidu kien il-progress tal-Laboratorju li sewa lill-Qaddej ta’ Alla ħafna uġigħ ta’ ras. Kellu jaħseb għall-fondi  -għal dawn saħansitra organizza kunċert mużikali fl-Universita Rjali tal-Belt. It-tmexxija, imbagħad, kienet xi ħaġa aktar iebsa. Il-persuna li kienet bdiet tgħinu dehret li kienet qed tingħata pariri kuntrarji għall-ħsibijiet tiegħu. . . U l-Laboratorju wasal biex għalaq!

Karita inqas organizzata

Il-karita ta’ De Piro kienet tieħu anke forom inqas organizzati u formali. Għad irid jingħad li l-Qaddej ta’ Alla mhux darba u tnejn għen lill-familji tal-membri tas-Soċjeta tiegħu. Barra minn hekk meta wieħed iqalleb il-Petty Cash Books ta’ l-Istitut ta’ San Ġuzepp, Santa Venera, jiltaqa’ diversi drabi ma’ noti bħal: “Lill-mama ta’ . . .”   “Lill-papa ta’ . . . “ “Lil waħda disgrazzjata fqira . . . “Lil waħda familja fqira . . .” u “Elemosina li ngħatat mill-porterija . . .” Din tal-aħħar tirrepeti ruħha bosta drabi, u magħha hemm ammonti relattivament sostanzjali.

Iħabrek għall-ġustizzja

Mal-karita, Mons. De Piro kien jgħix virtu oħra relatata: il-ġustizzja. Bi studju tar-reġistri Casa di San Giuseppe, Ist. Bonnici, Piccola Casa wieħed malajr jinduna li d-Direttur ġie1i żied il-pagi. Fiż-żmien meta ma kienx hawn pensjonijiet tal-Gvern, il-Qaddej ta’ Alla kien jagħti pensjoni lil dawk li kienu jispiċċaw mid-Dar ta’ San Ġuzepp. Kienet tingħata wkoll xi pensjoni lil mart xi ħaddiem li kien ikun miet. Bl-istess mod kien mexa ma’ l-għalliema tal-iskola tal-Kattidral tal-Imdina.

5. Fundatur tas-Soċjeta Missjunarja ta’ San Pawl

Jekk nippruvaw niġbru flimkien il-kitbiet kollha minn u lil Mons. De Piro u li huma b’xi mod marbutin mat-twaqqif u t-tkabbir tas-Soċjeta ta’ San Pawl, insibu li nistgħu naqsmuhom fi tlieta: id-Djarju; il-korrispondenza mal-Vatikan; ir-Regola finali u l-Almanakk.

Id-Djarju

Il-perijodu marbut mad-Djarju personali ta’ De Piro jista’ jitqies li joġbor fih iż-żmien minn meta hu kien għadu seminarista Ruma sat-12 ta’ Novembru 1909.

De Piro jibda’ d-Djarju billi jgħid li sa mill-ewwel sena fil-Capranica, huwa beda’ jaħseb dwar possibbilta li wara l-ordinazzjoni tiegħu hu jmur fid-Dar ta’ San Ġuzepp, biex jgħin lid-Direttur Mons. Bonnici. Għalkemm dan ma laħaqx għamlu għax Bonnici nbidel waqt li Ġuzeppi kien għadu Ruma fl-ewwel sena ta’ studju, meta kien ikun Malta għall-vaganzi De Piro kien jagħmel dejjem xi viżta lis-suċċessur ta’ Bonnici, Dun Manwel Vassallo. Aktar ‘il quddiem hu jgħid li wara li kompla jaħseb fuq li jmur San Ġuzepp u kompla wkoll il-kuntatti ma’ l-Istitut, hu wasal għas-suddjakonat u d-djakonat. Fl-irtiri ta’ dawn iż-żewġ ondinazzjonijiet hu kompla jaħseb iktar ċar dwar i1-proġett. F’irtir ieħor li kienet torganizza l-Capranica huwa niżże1 bil-miktub ir-raġunijiet favur u kontra li hu jmur San Ġuzepp. Waqt li fittex l-għajnuna tad-direttur spiritwali tiegħu hu ddeċieda favur l-Istitut, dejjem jekk l-Arċisqof jippermettilu. De Piro ma waqafx hawn fid-Djarju. Hu kompla jikteb li f’dak l-aħħar irtir hu kien qed jara li waħda mir-raġunijiet għax għandu jmur San Ġuzepp kienet: “Għaliex inħoss ġo fija x’jgħidli li Alla minn dan l-Istitut irid jifforma f’Malta Kongregazzjoni ta’ Saċerdoti taħt il-patroċinju ta’ San Pawl li wara li tiġi stabbilita Malta tinfirex anke barra”. Id-direttur spiritwali filwaqt li ħeġġu favur San Ġuzepp issuġġerielu li jqiegħed fil-ġenb għal mument il-ħsieb tas-Soċjeta. Il-Qaddej ta’ Alla obda lid-direttur spiritwali. imma dwar San Ġuzepp lanqas l-offerta biex imur l-Akkademia ma waqqfitu. Lil Mons Coselli, ir-Rettur tal-Capranica, li għamillu l-proposta, qallu ċar u tond li wara li jispiċċa l-istudji hu kellu l-ħsieb li jirritorna fid-Djoċesi biex hemmhekk jeżerċita l-ministeru tiegħu. Minħabba f’hekk ma kienx qed jara raġuni għax kellu jħalli 1-Capranica u jmur l-Akkademia.

Wara li kien ondnat saċerdot u ġie Malta għall-prima messa l-Arċisqof Pace reġa’ għamillu l-offerta biex imur l-Akkademia. De Piro urieh ċar, b’kitba minn Ruma, li jekk l-Eċċellenza tiegħu jippermettilu hu kien jippreferi li ma jmurx 1-Akkademia.

Minħabba l-mard De Piro, saċerdot novell, mimli enerġija u pjanijiet, kellu jabbanduna kollox u jmur Davos, l-Isvizzera, għall-mistrieħ.  Interessanti dak li jikteb hu stess dwar dan iż-żmien ta’ kura: “Matul iż-żmien ta’ kura jien komplejt inħaddan dawk l-idejat li issa kienu saru antiki fija. Imma qalb is-silġ ta’ l-Alpi, hekk ‘il bogħod mill-pajjiż fejn kelli ħsieb li npoġġihom fil-prattika ma kien baqagħli xejn għajr it-talb -  l-aqwa kumpanija għalija -  u tlabt, tlabt, tlabt.”

Wara tmintax-il xahar fl-Isvizzera, l-Qaddej ta’ Alla rritorna Malta. It-tama tiegħu kienet li issa seta’ jibda’ jwettaq dak li tant kien ilu jixtieq. Imma dan il-bniedem kellu jkompli jbati ħafna biex jasal iwettaq dak li ried minnu l-Mulej. Hu mmaġina li malli jibda jesponi l-ideat tiegħu ma’ saċerdoti oħrajn dawn kienu sejrin ituh is-support tagħhom. Lanqas dawk li wrew ċertu interess ma komplew igħinuh. Kienu biss tnejn li tawh x’jittama . . .  u x’jittama biss! Kienu Dun Ġorġ Bugeja, ta’ San Ġuzepp, u s-Seminarista Gwanni Mamo. Kellu jkun wieħed barrani, Mons Pietro La Fontaine, li wieżnu bis-sħiħ.

Dan La Fontaine kien ġie Malta bħala Viżitatur Apostoliku. Fit-2 ta’ Novembru 1909 hu mar jara l-Istitut Fra Diegu, fejn allura De Piro kien Direttur. Dan ta’ l-aħħar ħa l-opportunita  u waqqa’ d-diskors “. . . fuq il-kwistjoni tal-Missjonijiet ta’ barra.” La Fontaine apprezza bosta l-proġett u ħeġeġ lil De Piro biex iniżże1 bil-miktub il-pjan tiegħu ħalli l-Viżitatur jippreżenta l-kitba lill-Papa. Fil-fatt De Piro għamel dan waqt li talab lil Bugeja u Mamo biex jiffirmawha. Talab ukoll lill-Arċisqof jikteb ir-rakkomandazzjoni tiegħu. Wara dan għadda kollox lil La Fontaine.

Għall-kuraġġ kull tant kien jidher xaqq dawl. Fil-fatt fil-kuntest tas-Soċjeta s-sena 1910 bdiet għal De Piro b’barka mill-Papa Piju X imwassla lill-Qaddej ta’ Alla minn La Fontaine f’ittra li dan ta’ 1-aħħar kitiblu. Ovvjament Dun Ġużepp seta’ jibqa’ jippjana b’aktar kuraġġ tant li f’Ġunju ta’ wara flimkien ma’ Bugeja u Mamo kiteb lill-Arċisqof dwar ix-xewqa li tinfetaħ dar biex il-membri tas-Soċjeta jkunu jistgħu jżommuha bħala r-residenza tagħhom. Interessanti bosta l-indirizz li bih De Piro laqa’ lill-Arċisqof Pace fit-12 ta’ Ġunju 1910 dak in-nhar tal-ftuħ tad-Dar: “Aħna, illum, inħossu faraġ kbir, u fl-istess ħin kważi nistħu nersqu lejk, Eċċellenza Reverendissima, biex nitolbuk tkerkilna din id-dar, u tiddikjaraha miftuħa. Din id-Dar Ċkejkna ta’ San Pawi sejra sservi biex fiha jgħammru dawk li jkunu membri ta’ Soċjeta Reliġjuża li għandha bħala għan li tifforma l-missjunarji, li b’mod partikulari u qabel xejn imorru fil-kolonji tal-Maltin emigrati. . .”

Id-Dar, issa miftuħa, laqgħet l-ewwel żewġ membri fit-30 ta’ 1-istess xahar: Ġiovanni Vella għal saċerdot u Ġuzeppi Caruana għal lay brother.

Korrispondenza mal-Vatikan

Il-Barka li bagħatlu fl-1910 il-Papa Piju X u 1-ftuħ tad-Dar Ċkejkna ta’ San Pawl fl-Imdina għenu lil De Piro biex jieħu nifs qawwi u jħares ‘1 quddiem bit-tama. Imma jekk qabel is-sena 1910 hu kellu jiffaċċja ħafna diffikultajiet l-istess kellu jagħmel wara l-bidu tas-Soċjeta. Anzi aktar! Dwar dan kitiblu b’mod ċar La Fontaine:

“L-Aħbar tal-bidu ta’ l-opra missjunarja u tal-barka ta’ Mons. Arċisqof lili mlietni b’ferħ tassew. Alla jkun imbierek wisq iżjed għax inti xebbaħt il-bidu ta’ l-opra mad-dehra tiegħu fid-dinja. Betlem hi dejjem mimlija bis-seher. B’din l-umilta qaddisa, ma hux possibli li d-Dar Ċkejkna ta’ San Pawl ma tikbirx. Nafuha tajjeb. Jista’ jkun hemm il-ħarba fl-Eġittu. Min jaf? Forsi jkun hemm anke l-Kalvarju. . .”  Fil-fatt hekk żviluppat l-istorja!

Għalkemm bid-deċiżjoni li ħadu Bugeja u Mamo li jħallu lil De Piro waħdu ħareġ ċar li allura De Piro kellu jiġi meqjus bħala l-fundatur tas- Soċjeta ta’ San Pawl, imma dan fisser ukoll għalih li hu ma kien baqagħlu lil ħadd li seta’ jgħinu jippjana. Ġie assolutament waħdu.

Sa minn qabel il-bidu tas-Soċjeta, De Piro kien qiegħed jipprova jesponi ħsibijietu ma’ saċerdoti oħrajn. Dan kien qed jagħmlu biex huma jtuh l-ideat tagħhom; mhux darba u tnejn li wera li hu kien jemmen f’dan it-tip ta’ djalogu u jqisu bħala mezz għall-għarfien tar-rieda ta’ Alla għalih. Iżda hu kien jitkellem ma’ saċerdoti oħrajn ukoll biex iħajjarhom jingħaqdu miegħu. L-istess tentattivi għamel wara l-bidu tas-Soċjeta għall-kisba tal-vokazzjonijiet. Ċertament Soċjeta ġdida toħloq suspetti u mhux lakemm tħajjar iż-żgħażagħ għaliha. Din ġa kienet problema għall-Fundatur. Imma l-problema kienet tikber għax fl-istess ħin li ftit bdew jingħaqdu miegħu xi uħud minn dawn bdew iħalluh wara ftit. Kien hemm il-każ fejn hu anke beda jimtela bit-tama għax kien ser ikollu l-ewwel saċerdot. Dan, iżda, wara ftit li qaddes ħallieh.

Meta ż-żgħażagħ kienu jingħaqdu mas-Soċjeta dawn kienu jridu x’jieklu, x’jilbsu, fejn joqogħdu. Kellhom ħtiġijiet oħra tal-ħajja ta’ kuljum. Diversi mill-familji li minnhom kienu ġejjin dawn il-membri mhux talli ma kinux jistgħu jgħinuhom imma kellhom bżonn l-għajnuna huma. De Piro xejn ma kien jitfixkel quddiem din id-diffikulta; hu kien jagħmel tajjeb għall-ħajja tal-membri. Ma’ dan wieħed jgħid ukoll li kien igħin lil xi qraba.

Ma tistax tintesa l-formazzjoni akkademika. Altru li s-Soċjeta ma kinitx preparata biex tagħti hi nnifisha din l-għajnuna tant meħtieġa għall-formazzjoni tal-membri! Għal darba oħra n-nobbli De Piro ried joqgħod jitkarrab ‘1 hawn u ‘1 hinn biex isib min jista’ jgħinu.

Peress li s-Soċjeta kienet waħda reliġjuża, minbarra l-iskola, kienet meħtieġa l-formazzjoni għal dan l-istat ta’ ħajja. Il-Fundatur kien kontinwament imħabbat b’bosta responsabbiltajiet mogħtija lilu mill-Arċisqof. Dawn kienu jokkupawlu ħafna mill-ħin tal-ġurnata u kienu jżommuh il-bogħod għal ħinijiet twal mill-ulied spiritwali tiegħu. Minbarra dan kollu, hu ma kienx reliġjuż u allura kien diffiċli għalih li jgħinhom fil-formazzjoni tagħhom. Għal darba oħra kellu jfittex lil ħaddieħor biex jgħinu.

Iżda żgur li l-akbar uġigħ ta’ ras kienet kaġunata milli l-iskop tas-Soċjeta jiftiehem u jiġi aċċettat speċjalment mill-awtoritajiet tal-Vatikan. Sa mill-ewwel abbozz tar-regolamenti li l-Qaddej ta’ Alla fassal fl-1914 hu wera ċar li l-għan prinċipali tas-Soċjeta tiegħu kien il-ħidma missjunarja. Dan kompla jurih kull darba li ppreżenta s-Soċjeta. Iżda hu fatt ukoll li speċjalment kemm dam segretarju ta’ l-Arċisqof, hu mtela bl-entużjażmu biex jgħin lill “Maltin imbegħda minn art twelidhom.” Fil-fatt meta kien isemmi l-għan missjunarju hu kull darba kien iżid miegħu l-ħidma fost l-emigranti. Kienu għaddew biss ħames snin mill-bidu tas- Soċjeta. Il-Fundatur talab lill-Papa Benedittu XV biex jippermettilu jordna 1-ewwel kjeriku tiegħu titolo Missionis. Mat-talba hu bagħat ukoll l-abbozz tar-regolamenti. F’dawn jissemmew ukoll l-emigranti. Proprju minħabba f’hekk Ruma għamlet l-ewwel oġġezzjonijiet tagħha. U hekk baqgħet sejra kontinwament. Għalxejn għamel ħiltu De Piro biex jispjega lilu nnifsu li meta semma l-emigranti u qal li ried jagħtihom l-attenzjoni “. . .. qabel kulħadd. . .” hu ma riedx jeskludi ħidma oħra. Tant tfixkel il-Vatikan b’din ix-xewqa tal-Fundatur għal ħidma fost l-emigranti li meta De Piro talab l-approvazzjoni tas-Soċjeta mill-Propaganda Fidei, lilu rrispondewh li huma ma kinux jaraw is-Soċjeta “. . .destinata għall-infidili. . .” imma “. . . li tipprovdi l-assistenza reliġjuża għall-Maltin imbegħda minn arthom.” U huma għaddew it-talba tiegħu lill-Kongregazzjoni tar-Reliġjużi.

Għalkemm din ċertament ma kinitx ix-xewqa tal-Fundatur, mill-banda l-oħra dan kien pass ‘il quddiem. Il-Kongregazzjoni tar-Reliġjużi tat il-permess lill-Arċisqof Caruana biex jipproċedi bl-approvazzjoni djoċesana tas-Soċjeta. Fil-fatt hu bagħat id-digriet ta’ l-Erezzjoni Kanonika fl-14 ta’ Novembru 1921.

I1-Kostituzzjonijiet finali u 1-Almanakk tal-Missjoni

Bid-digriet li għadu kif issemma’ s-Soċjeta ġiet imwaqqfa, imma l-Fundatur ġie mitlub biex fi żmien sitt xhur jippreżenta fit-tul u bla ma jħalli xejn barra l-istatuti jew il-kostituzzjonijiet li bihom kellha titmexxa l-imsemmija Soċjeta. De Piro għamel kif kien mitlub u l-Arċisqof Caruana waqt li rrefera għall-progress li osserva li kien sar mis-Soċjeta, approva r-regoli fit-18 ta’ Marzu 1924.

Imma jidher li l-Qaddej ta’ Alla ħalla barra r-regoli dwar it-tmexxija tas- Soċjeta. Għalhekk l-Arċisqof talbu dawn fl-aħħar digriet imsemmi. Wara li għamel kif kien mitlub, il-Fundatur irċieva t-tielet u l-aħħar digriet ta’ l-approvazzjoni tas- Soċjeta. Din id-darba ma kien mitlub xejn aktar; kien issodisfa l-kundizzjonijiet kollha.

De Piro ma weriex il-kariżma missjunarja biss fil-korrispondenza li kien hemm bejnu u s-Santa Sede. Anzi wieħed jista’ jgħid li l-ħeġġa tiegħu għall-evanġelizzazzjoni tidher b’mod ċar għall-aħħar aktar u aktar f’ “San Pawl: Almanakk ta’ l-Istitut tal-Missjoni” li hu beda’ joħroġ fl-1922 u baqa’ jippubblikah sa ma miet. F’dan l-annwarju, l-Qaddej ta’ Alla kien jistampa siltiet minn diskorsi jew enċikliki tal-Papiet dwar il-missjoni. Ġieli ġab xi storja missjunarja. U kien hemm meta għamel xi eżortazzjoni liż-żgħażagħ, lill-ġenituri, lill-benefatturi, jew lill-pubbliku in ġenerali dwar 1-istess tema.

Iżda forsi l-aktar mod konkret li bih wera li s-Soċjeta li waqqaf riedha missjunarja kienet meta De Piro ġietu l-opportunita li jibgħat l-ewwel membru barra minn Malta. Lil dan hu bagħtu fl-Etjopja jew fl-Abbissinja kif kienet magħrufa. Dan kien fil-21 ta’ Ġunju 1927. Minn dak il-mument il-Fundatur ħaseb kontinwament f’dak Ġuzeppi Caruana u l-missjoni tiegħu. Lilu u lill-Kapuċċini t’hemmhekk il-Qaddej ta’ Alla aċċertahom li kien ser ikompli jgħinhom . . . anke b’aktar nies. Anzi meta waslet is-sena 1933 beda juri biċ-ċar li hu nnifsu kien ser jasal wasla sa dik 1-art Afrikana.

Jidher li De Piro dejjem ippjana f’rabta mar-rieda ta’ Alla imma kellu dejjem ukoll jiċċaħħad minn dawn l-istess pjanijiet. Kellu jgħix aktar il-fidi fl-offerta milli fit-twettiq ta’ xewqatu.

Il-Mulej ma jidhirx li ried minnu l-mawra fl-Abbissinja imma t-tħallija ta’ kollox f’qasir il-għomor. Il-Qaddej ta’ Alla miet ta’ malajr fis-17 ta’ Settembru 1933 wara ftit li hassu hazin fuq 1-artal tal-knisja ta’ San Gejtanu waqt il-Barka Sagramentali, wara li kien mexxa l-purċissjoni tad-Duluri fil-Hamrun.

Imma Guzeppi De Piro mhux mejjet. Ghall-kuntrarju hu qed ighix fil-karizma missjunarja tal-membri tas-Socjeta’ tieghu. Wara Malta u l-Etjopja huma marru fl-Awstralja (1948), fil-Kanada (1959), fil-Peru’ (1968), fil-USA (1973), fil-Pakistan (1981), fl-Italja (1998), u fil-Filippini (2000).

Issa li qrajt dan kollu

Inti tixtieq takkwista z-zewg volumi tal-Hajja tal-Qaddej ta’ Alla, Guzeppi De Piro, niktuba minn Patri Alexander Bonnici OFM Conv?

Inti tixtieq li ahna l-MSSPs ninghaqdu mieghek halli flimkien mieghek nitolbu ghal xi  grazzja li inti ghandek bzonn taqta minn ghand il-Mulej, bl-intercessjoni ta’ Mons De Piro?

Jew forsi ga qlajt dak li tlabt?

Jekk iva, ikteb lil xi wiehed minn dawn ta’ hawn taht :

Il-Postulatur Kawza De Piro Dar Sant’Agata Rabat  Malta  RBT07

Is-Superjur Provincial House 477 Royal Parade Parkville Vic 3052 Australia

Is-Superjur St Paul The Apostle Church 3224 Dunbdas Steet West Toronto Ontario M6P 2A3 Canada