IL-VOKAZJONI LI JSIR SA~ERDOT

Alessandro De Piro: Ma jarax vokazjoni

Meta kien g]adu tfajjel ta' erbatax-il sena, {u\eppi De Piro beda jin[ibed g]all-]ajja ta' qassis.[1] Hu kien g]adu `kejken u g]alhekk ma satax ikun matur. Lanqas sa]]tu ma kienet qed tg]inu wisq. F'dak i\-\mien, hu kien fir-raba' sena tal-li`eo, u ma kellux idum ma jibda jaqdi dmiru lejn art twelidu b]ala suldat. L-istudji ta' I-Universita' kienu jie]du g]al triq o]ra. {u\eppi, li g]a`-`okon tieg]u bilkemm nistg]u nsej]ulu \ag]\ug], kien jinsab f'taqbida mieg]u nnifsu. Hu kien qed jit]ajjar isir avukat ]alli jintafa' b'kuxjenza biex jg]in 'l ulied il-poplu. Imma x-xewqa ta' tfulitu lejn is-sa`erdozju ma ntfietx lanqas fil-fjur ta' \g]o\itu. ll-vokazjoni baqg]et soda anki meta l-ambjent ta' madwaru sata' j]ajru g]al triq o]ra.

Kien hemm b\onn li hu jifta] qalbu, l-ewwelnett, ma' Alessandro, missieru. Hu g]amel kura[[, u stqarr ma' missieru li ried isir qassis. Missieru ma emminx li ibnu {u\eppi kellu dik il-vokazjoni. Dak i\-\mien, {u\eppi kien il-fessud ta' missieru u ommu. G]alkemm \ag]\ug] serju, hu kien jaf li ibnu kien i]obb il-kumpanija u ma kienx mag]luq fih innifsu. Hu kien i]obb jag]milha ma' [uvintur u xebbiet ta' l-eta tieg]u. {u\eppi kien iqanqal g]al warajh bosta tfajliet. Minbarra l-g]ana u n-nobbilta' tal-familja, hu kien ta' fattizzi ]elwin u ta' natural li ji[bdek. L-ewwel darba li tkellem ma' missieru, Alessandro kien pront qallu: "Le", u pprova j]assarlu. Biex jippruvah, Alessandro ]ajjar III ibnu jag]mel vja[[ sa Firenze biex iqatta' ftit ta\-\mien fil-kumpanija ta' ]bieb li I-familja De Piro minn dejjem kellha f'dik il-belt. {u\eppi obda, u g]amel dak il-vja[[. Imma, meta ra[a' [ie lura lejn Malta, i\-\ag]\ug] tenna lil missieru I-istess kelmiet li kien qallu qabel: "Nixtieq insir qassis". Madankollu. missieru kien g]adu bid-dubji tieg]u. Fil-fond ta' qalbu, Alessandro ma kienx konvint li ibnu {u\eppi kellu dik il-vokazjoni. Imma \-\ag]\ug] ma biddilx il-]sieb tieg]u. Hu kien qieg]ed jistenna I-waqt li jintreb]u I-ostakli, u jintafa' tassew fuq I-ideal ta' ]ajtu.[2] Imma ma damx ma [ara dak li ma kienx mistenni.

1898: il-Mewt tas-Sur Sander

Fil-bidu tas-sena 1898, Alessandro u Ursola g]amlu vja[[ lejn l-ltalja flimkien. Alessandro kien ta' natural dg]ajjef ]afna; I-ikel ma tantx kien jg]addilu malajr mill-istonku. Imma Ursola kienet b'sa]]itha ]afna i\jed minnu. Meta kienu fil-belt ta' Firenze, Alessandro beda ma j]ossux f'sikktu. Minn hemm, huma g]addew g]al Ruma, u marru fil-lukanda Minerva. FI-10 ta' Jannar, 1898, waqt li kienu fil-lukanda, lil Alessandro tah ]ass ]a\in, u miet malajr. Hu kien g]adu ta' 49 sena. Ursola sej]et tabib biex ji``ertifika I-mewt tieg]u. Instab li kien miet bi-ispanjola. Imma t-tabib lil Ursola qalilha: "Alla]ares ikollna ng]idu li miet b'din il-marda li tittie]ed g]aliex kul]add ja]rab minn hawn". G]alhekk, fi`-`ertifikat tal-mewt, hu ni\\el li Alessandro miet bil-kliewi.[3]

Xi \mien wara, {u\eppi De Piro g]amel ftit riflessjonijiet fuq il-mewt ta' missieru. Dawn kienu kelmiet li hu kitibhom lil ommu u ]utu: "Skond kif ni[[udikaw a]na, is-sena li g]addiet kienet g]alina wa]da ta' xorti ]a\ina. Ng]id li skond kif narawha a]na g]aliex Alla ma jag]mel xejn li ma jkunx perfett, u l-eg]mejjel ma jistg]ux ma jkunux tajbin ]afna. F'dik l-okka\joni, kellna fara[ tant kbir b'mod li ng]id, bla bi\a' li ni\balja, li l-konsolazjoni li [arrabna kienet akbar min-niket ta' I-isfortuna".[4]

{u\eppi b'dawn il-kelmiet donnu ried jg]id li Alla lilu ppjanalu t-triq lal-vokazjoni b'konse[wenza ta' []ajja li ma setg]etx ma [[ibx niket kbir fil-familja De Piro. {u\eppi kien mimli m]abba lejn missieru, u g]alhekk hu ma satax ma jibkix it-telfa tieg]u. Imma, min-na]a I-o]ra, hu ]assu wkoll i\jed ]ieles biex jie]u d-de`i\joni tieg]u dwar il-futur ta' ]ajtu.[5]

B'rabta mal-mewt ta' missieru u mal-marda gravi li kien waqa' fiha Berti, wie]ed minn ]utu[6], {u\eppi, waqt meditazjoni serja fuq il-mewt, ra[a' [[udika li hu ma kienx imsejja] ]lief biex jaqdi 'l Alla b]ala qassis.[7] Fis-sajf tas-sena 1897, meta Alessandro ma kienx qed jara vokazjoni f'ibnu {u\eppi, i\-\ag]\ug] kien talab ukoll il-parir tal-konfessur tieg]u. II-konfessur ma qatag]lux qalbu.[8] Imma ta' \ag]\ug] g]aqli li kien, {u\eppi mal-mewt ta' missieru, beda jg]arbel sewwa r-ra[unijiet kollha li kienu i]ajruh jew ifixkluh milli jag]\el dik it-triq.

Ra[unijiet Naturali li ]assbuh

Bosta kienu r-ra[unijiet li lil {u\eppi De Piro bdew i]ajruh g]al dik l-g]a\la tas-sa`erdozju. Kien hemm motivi li nistg]u nsej]ulhom naturali u o]rajn li kienu soprannaturali. {u\eppi [[udika li, skond in-natural tieg]u, l-ebda ]idma ma kienet tg]odd g]alih ]lief dik li sata' jag]mel b]ala sa`erdot.[9] Hu kien i]oss li, b]ala sa`erdot, sata' jg]ix ]ajja hienja g]aliex dak I-istat sata' jag]tih is-sa]]a li jirba] il-problemi li jiltaqa' mag]hom.[10] Imma I-fatt li kien tant mixtieq mis-sa`erdozju ma e\entax li\-\ag]\ug] {u\eppi mit-ti[rib tan-natura. B]al kull \ag]\ug] normali, {u\eppi kien g]addej minn \mien ta' tentazjonijiet. Hu kien j]oss li Alla kien qed jg]inu biex jirba] lilu nnifsu. Imma I-istint li kien qed jimbuttah biex jaqbad it-triq li twasslu g]all-]ajja ta\-\wie[ seta' jkun ta' tfixkil fil-vokazjoni tieg]u.[11] {u\eppi De Piro kien bniedem li jirrifletti u ja]seb sewwa qabel ma jie]u de`i\joni. G]alhekk, f'dawk il-mumenti meta t-tqanqil tan-natura kien qed jin]ass fl-aqwa tieg]u, hu ba\a li 'l quddiem ma kienx sejjer ikollu I-grazzja li jirba] lilu nnifsu u jg]ix i`-`elibat sa`erdotali, skond kif titlob din il-vokazjoni.[12] Imma, billi {u\eppi De Piro kellu bosta ra[unijiet o]rajn li kienu qed I]ajruh biex jikkonsagra ]ajtu lil Alla, il-bi\a' ta' dak li sata' ji[ri ma kellux iwaqqfu milli jie]u de`i\joni. La kellu wkoll tant ra[unijiet soprannaturali, hu ]ass li, bil-g]ajnuna t'Alla, ma kellux g]alfejn jaqta' qalbu.

Ir-Ra[unijiet Soprannaturali

{u\eppi De Piro xtaq isir sa`erdot biex jing]ata kollu kemm lil Alla li, meta sar bniedem g]alina, tant bata g]al dnubietna. Waqt li ]ass x'ji[bdu lejn din il-vokazjoni, I-ideal li jg]ix I-im]abba ta' Alla baqa' jdawwallu I-mo]] u l-qalb tieg]u. Ideal ta' ]ajja kkonsagrata kien qieg]ed i[ib mieg]u r-rieda qawwija li hu jitqabad mieg]u nnifsu u jimxi fit-triq iebsa tal-perfezjoni. Sa minn \g]o\itu, {u\eppi kien jemmen li min jaqbad din it-triq tal-perfezjoni, mhux biss ma jkollux g]alfejn jib\a' mill-mewt, imma fiha jara wkoll dak il-waqt li lilu jda]]lu f'eternita ta' hena.[13]

Mix-xhur tas-sena 1897, {u\eppi beda jintafa' i\jed fuq il-qari tajjeb. Xi ]ajjiet tal-qaddisin laqtuh b'mod spe`jali. Fost I-o]rajn, laqtitu ]afna riflessjoni li qara fil-]ajja ta' Sant Alfons Dei Liguori. Dan il-qaddis, meta wasal g]all-eta ta' 26 sena, abbanduna I-karriera ta' avukat. Imma, f']ajtu, inkitbet ukoll din ir-riflessjoni: "Imbierek hu dak li jirnexxilu jinqata' mid-dinja f'eta aktar `kejkna"[14]

Billi kien qed joqrob tmiem l-ewwel sena fl-istudju tal-li[i, {u\eppi, qabel ma g]amel dawk l-e\amijiet fl-Universita' ta' Malta, beda novena lill-Madonna ta' Pompej sabiex Marija ddawwallu mo]]u u turih x'ried Alla minnu. Fit-8 ta' Mejju, 1898, nhar il-festa tal-Madonna, {u\eppi ]ass il-for\a li, b'determinazjoni, jie]u d-de`i\joni tieg]u. Dak in-nhar, hu dde`ieda li jaqbad it-triq tas-sa`erdozju.[15]

Jifta] qalbu dwar I'ldeal ta' ]ajtu

Dak in-nhar li, quddiem Alla, g]a\el triqtu, {u\eppi De Piro kien fi \mien meta ma kienx g]adu ja]sibha i\jed ta' tifel. Fis-sena 1897, hu kellu qrib l-20 sena. L-istess po\izjoni so`jali tieg]u kienet tg]inu biex ]afna jitfg]u g]ajnejhom fuqu. Billi kien ta' nisel nobbli, lilu stednuh kemm-il darba biex ikun membru tal-"Casino Maltese". Imma {u\eppi baqa' lura minn affarijiet b]al dawn. ll-frug]at tad-dinja xejn ma kienu qeg]din ji[bduh.[16]

Madankollu, {u\eppi baqa' j\omm kollox mo]bi fil-qalb tieg]u. G]alhekk, kien hemm il-periklu li hu jg]addi minn ti[rib i\jed kbir. ls-setta sigrieta tal-ma\uni tefg]et g]ajnejha fuqu. ll-ma\uni ssopponew li, jekk jirnexxilhom ja]tfu ta]t idejhom bniedem b]al dak, hu sata' jiswielhom ]afna. Imma l-Mulej waqaf mieg]u, u hu ma nqabadx fin-nasba tag]hom.[17]

{u\eppi semma I-[urnata tat-8 ta' Mejju, 1898, b]ala dik li fiha g]amel pubbliku I-ideal ta' ]ajtu. Dik kienet [urnata li fiha I-professuri ta' I-Universita', flimkien ma' I-istudenti, kienu soltu jmorru fii-knisja tal-[e\witi, il-Belt, biex jag]mlu s-supplika lill-Madonna ta' Pompej. Dak kien \mien meta ommu Ursola ma kenitx taf x'kienet id-de`i\joni finali ta' binha. Imma, malli ]a d-de`i\joni tieg]u u feta] qalbu mag]ha, is-sinjura Ursola ma stag][bet xejn. }add daqsha ma kien jaf lil {u\eppi; g]alhekk, ]add b]alha ma sata' jissopponi x'kienu g]adhom I-ideali ta' dak binha. {u\eppi kien it-tieni iben tag]ha li wera x-xewqa qaddisa li jikkonsagra ru]u ‘l Alla. L-istess pass kien ittie]ed minn ]uh Santinu, li ma kienx akbar minnu ]lief erba' snin.[18]

Malli \-\ag]\ug] {u\eppi feta] qalbu ma' ommu, jidher li I-parir tag]ha kien li hu jintafa' immedjatament fuq studji i\jed g]oljin. G]alhekk, wara I-mewt ta' missieru, ma kien hemm l-ebda ostaklu minn ommu. ll-vokazjoni g]al qassis kabbret fiha m]abbitha lejh. L-ittri lil xulxin g]ad juru I-fidu`ja kbira li kellha fih sa]ansitra bi preferenza fost uliedha. Il-familja setg]et t]allaslu; g]alhekk, ix-xewqa kienet li hu jmur jistudja mill-ewwel Ruma. Dik il-familja nobbli kellha ]afna rabtiet ma' l-ltalja. Mhux biss tlieta minn ]ut {u\eppi kienu twieldu [o Firen\e; imma kien hemm o]rajn minn qrabatu li kienu jg]ixu l-ltalja. Billi {u\eppi kien di[a’ ltim minn missieru, i\-\ag]\ug] irrikorra g]and \ijuh, il-baruni {u\eppi De Piro, biex jg]inu f'dak il-pjan tieg]u. Il-baruni De Piro ressaq it-talba quddiem I-Ar`isqof Pietru Pa`e billi wrieh il-]sieb li n-neputi xtaq jibda t-triq tas-sa`erdozju. Il-baruni fissirlu li x-xewqa tal-familja kienet li \-\ag]\ug] jintbag]at Ruma, u joqg]od fil-Kulle[[ Capranica li, f'dak i\-\mien, ir-Rettur tieg]u kien Mons. Coselli. L-isqof ta' Malta fera] b'dik id-de`i\joni ta' {u\eppi. G]alhekk, hu a``etta bil-qalb kollha li jirrikmandah mal-Kardinal Protettur u mar-Rettur ta' dak il-kulle[[ mag]ruf. Il-Protettur ta' dak il-kulle[[ kien il-Kardinal Rampolla, bniedem tant mag]ruf fil-Knisja universali.[19]

1898: Lejn il-Kulle[[ Capranica f’Ruma

Din hi silta mill-ittra li l-lsqof ta' Malta Pietru Pa`e kiteb lir-retlur tal-Kulle[[ Capranica: "Bil-qalb kollha nag]ti r-rakkomanda\joni tieg]i lil dan i\-\ag]\ug] g]aliex hu mog]ni b'kull don". Mons. Pa`e ni\\el dwaru xi studji kien g]amel fl-Universita' ta' Malta.[20]

Billi kien ka\ ta' vokazjoni sa`erdotali, l-lsqof ta' Malta wera mar-Rettur ta' dak il-Kulle[[ li \-\ag]\ug] De Piro kien g]adu sekular. Imma I-kelmiet li \ied dwaru u dwar il-familja tieg]u juru kemm kien adattat biex jaqbad dik it-triq li kellha twasslu g]as-sa`erdozju: "Hu \ag]\ug] ta ]ajja tajba ]afna. Jg]ix dejjem mi[bur f’daru fejn ma jarax ]lief e\empji ta' ]ajja virtu\a." Mons. Pietru Pa`e ma kellu l-ebda dubju dwar i\-\ag]\ug]. G]alhekk, hu temm I-ittra tieg]u billi kiteb: "Waqt li jiena nirrikmandahulek, ni\gurak li int tkun sodisfatt f’kollox b'dan i\-\ag]\ug]".[21]

Malli l-lsqof ta' Malta g]amel dik ir-rakkomanda\joni. {u\eppi De Piro ha ]sieb li ji[bor i`-`ertifikat ta' I-istudji tieg]u biex jippre\entah fil-kulle[[. Dan i`-`ertifikat inkiteb bl-ingli\. fid-9 ta' Lulju, 1898, mid-Direttur ta' l-Eduka\joni. Hu xhieda, mhux biss ta' I-istudji u ta' l-e\amijiet li {u\eppi kien g]amel, imma wkoll tal-kondotta tajba tieg]u.[22] Mi`-`ertifikat, nafu wkoll li De Piro ]allas ]ames xelini (25`) biex [abru.[23]

B'xorti tajba g]alina, nistg]u nkunu nafu ]afna fuq i\-\mien ta' De Piro f’Ruma. B]al kull omm tad-dinja, is-sinjura Ursola De Piro ma reditx li binha j]alliha nieqsa mill-ittri. Imma, f’dik I-omm u binha, insibu kwalita li xejn ma hi komuni. Huma g]o\\ew I-ittri ta' xuixin, u \ammewhom kollha. Dawk I-ittri n\ammu anki wara mewthom. Hi drawwa komuni tal-familji nobbli li, jekk jista' jkun, ma jitqatta' xejn. Minn dawn I-ittri, jo]or[u, mhux biss ]afna grajjiet, imma wkoll noti importanti fuq I-i\vilupp tal-karattru ta' {u\eppi De Piro. Meta kien jikteb I-ittri tieg]u, ittra wa]da lil {u\eppi [ie li ]aditlu [ranet differenti biex spi``aha. Imma hu, biex juri b'e\attezza meta ni\\el il-]sebijiet tieg]u, kien iqieg]ed id-data ta' [ranet differenti. G]alhekk, f'xi ittra, a]na [ie li nsibu tlieta jew erbg]a data\jonijiet.

Kien lejn l-10 ta' Lulju, 1898, meta {u\eppi telaq minn Malta bil-ba]ar lejn Siraku\a. Sal-port ta' din il-belt, hu kellu vja[[ mill-isba] b'mod li l-vapur bilkemm in]ass li kien qed ji``aqlaq. Fid-dwana ta' Siraku\a, lilu ma ]abbtuhx g]aliex donnhom ma kenux qeg]din ifittxu ]lief 'il min kellu xi tabakk; u hu minn dan ma kellux. Waqt il-vja[[, {u\eppi kien ma' {wanni-Piju, i\-\g]ir fost ]utu. Skond kliemu, hu u ]uh nefqu ]afna biex kielu u raqdu. Hu qal li huma kienu qishom xi \ew[ miljunarji; u ta' hekk stmawhom I-isqallin. Wara li g]addew lejl f'Siraku\a, huma baqg]u sejrin lejn Messina bil-ferrovija. G]addew il-ftit sig]at ta' wara nofs in-nhar tal-11 ta' Lulju, f'Messina. L-g]ada, baqg]u sejrin dritt lejn Ruma. G]alhekk, fit-12 ta' Lulju, 1898, huma waslu Ruma. Lil ommu, ma kienx I]alliha nieqsa mill-ittri. Tant hu hekk li, fl-14 ta' Lulju, hu di[a’ kien qed jiktbilha t-tieni ittra. Hi ittra li ntbag]tet fil-15 ta' Lulju.[24]

L-ittri ma kenux jaslu malajr. L-ewwel indiri\\ tieg]u f’Ruma kien Borgo Vecchio, n. 70: fejn kien allo[[jat. Waqt li, fit-18 ta' Lulju, hu kien qed jikteb it-tielet ittra tieg]u, {u\eppi stag][eb kif kien g]adu bla ebda twe[iba.[25]

L-ewwel impressjoni tieg]u fuq Mons. {u\eppi Coselli, ir-Rettur tal-Kulle[[ Capranica, hi li dan kien tassew "[entlom". Hu mar sa g]andu I-g]ada stess li wasal Ruma. Kif da]al quddiemu, {u\eppi ta] I-ittra ta' I-Ar`isqof Pietru Pa`e u `-`ertifikat ta' I-Universita' ta' Malta. Hu qara I-ittra ta' I-Ar`isqof; imma, kif ]ares lejn i`-`ertifikat ta' I-Universita' u rah bl-ingli\; qallu li hu ma jifhmux, u g]alhekk qieg]du fuq il-mejda. {u\eppi ssoppona li, aktar tard, hu tah lil xi]add biex jaqilbu bit-taljan. Fil-fatt, ir-Rettur g]amel hekk tassew g]aliex, flimkien ma' I-ori[inal, fil-Capranica hemm ukoll din it-tradu\joni. lr-rettur staqsieh fuq I-istudji tieg]u. {u\eppi wie[bu li hu kien i]ossu dg]ajjef fil-latin. lr-rettur, imbag]ad, `empel qanpiena, u da]al il-vi`i-rettur. Lilu, Mons. Coselli wrieh lil De Piro biex jg]idlu li hu kien I-istudent li kienu qed jistennew. lr-rettur staqsa ‘l De Piro meta kien be]siebu jid]ol il-kulle[[. De Piro wie[eb li xtaq jid]ol fil-bidu ta' Settembru; g]al dan, ir-rettur wie[bu li jkun wisq a]jar jekk jid]ol fit-22 ta' Awissu. F'dik il-[urnata. I-istudenti tal-kulle[[ kienu sejrin jitilqu g]al xahrejn vagan\i: sat-22 ta' Ottubru. Lil De Piro, dawk ix-xahrejn setg]u jiswewlu ]afna biex jit]arre[ ftit fil-latin.[26] Fil-fatt, ‘il quddiem, hu kellu jag]mel ]afna progress fil-latin. Biex juri kemm kien jaf latin, {u\eppi De Piro [ie li kiteb anki xi ittri bil-latin. Min ir`ieva dawk I-ittri kien jie]u gost iwie[eb bil-latin ukoll.[27]

Dawk ix-xahrejn ta' vagan\i ma' studenti o]rajn setg]u jiswew li\-\ag]\ug] anki biex jag]mel ftit ta' revi\joni fl-istudji tieg]u ta' l-ewwel sena filosofija. Qabel ma jid]ol fil-Capranica, {u\eppi ried jistenna li jmorru Ruma ]utu Tere\ina u Gino, u anki \ijuh. Lil ommu, hu taha wkoll I-istru\jonijiet kif tibag]tlu I-affarijiet personali tieg]u. Hu ried li fuq il-bjankerija jitqieg]du I-ini\jali G.D.D. ({u\eppi De Piro-D'Ami`o).[28]

F'Ruma, {u\eppi kien qed joqg]od g]and niesu. Hu ma kellu l-ebda ]sieb li jer[a’ lura lejn Malta tul dak ix-xahar u ftit li kien jonqsu biex jid]ol fil-Capranica. Imma {u\eppi, fit-22 ta' Awissu, kien g]adu ma da]alx il-kulle[[. Fl-ittra tal-24 ta' Awissu, hu kiteb li kellu jid]ol fi \mien xi 12-il [umata. ld-dewmien ma kienx ]tija tieg]u nnifsu g]aliex ma kienx qed jara s-sieg]a li jin[abar f'dak il-kulle[[.[29]

Sadanittant, mill-Capranica, kienet intbag]tet it-talba formali lill-Kardinal Rampolla, protettur tal-kulle[[, biex De Piro jkun jista' ji[i a``ettat. ll-kelmiet I-aktar importanti ta' din it-talba kienu dawn: "{u\eppi De Piro-D'Amico, imwieled Malta, ta’ 20 sena, jixtieq jid]ol b]ala student fil-Kulle[[ Capranica. G]alhekk, hu umilment jitlob il-permess me]tie[ ming]and l-Eminen\a Tieg]ek''.[30] Il-Kardinal, fl-24 ta' Lulju, 1898, kien di[a’ bag]at I-approva\joni tieg]u.[31]

Inkwiet, talb, u pro[etti

L-ittri ta' {u\eppi De Piro juru sewwa I-problemi kollha tal-]ajja familjari. F'dawk I-a]]ar [ranet qabel ma beda l-]ajja ta' seminarista. {u\eppi deher li kien inkwitat sewwa. Ommu Ursola di[a’ kienet sofriet ]afna meta hu telaq g]al \mien twil minn Malta. Il-firda hi dejjem kiefra g]all-[enituri. Imma t-tbatijiet ta' I-omm \diedu i\jed meta tnejn o]ra minn uliedha, Tere\ina u Gino, kienu sejrin jitilqu huma wkoll g]al xi \mien minn Malta. Madankollu, dik I-omm kellha fin-natura tag]ha li trid ta]seb g]al kollox. G]alhekk, it-tluq ta' dawk i\-\ew[ uliedha kien g]aliha ta' ]afna ta]bit. G]al din ir-ra[uni, I-ittra ta' {u\eppi, li nkitbet fl-24 ta' Awissu, 1898, hi mimlija twissijiet lil ommu biex hi ma tonqosx milli tie]u ]sieb sa]]itha. L-ittra hi wkoll konferma o]ra ta' kemm dik I-omm kienet tassew nisranija. Lil uliedha, hi riedet dejjem trabbihom b'fidu`ja kbira f'Alla. Kien \mien meta {u\eppi kien ma' ]uh {wanni-Piju f’Ruma. Fl-istess \mien, o]thom Marija kienet qed tistenna tarbija. G]alhekk, is-sinjura Ursula ]e[[ithom biex imorru fil-knisja ta' Santu Wistin f’Ruma sabiex jg]idu ]ames posti Ru\arju quddiem I-istatwa devota, mag]rufa b]ala "La Madonna del Parto". Huma. minn qalbhom, qag]du g]ax-xewqa qaddisa ta' ommhom, u kienu \guri li I-Madonna kienet sej]a tisma' t-talba tag]hom.[32]

G]a\-\ag]\ug] {u\eppi, il-]ajja ta' Ruma swiet ]afna biex hu kabbar il-kultura tieg]u fil-lingwi. Fejn kien allo[[jat qabel ma da]al fil-Capranica, fuq il-mejda ma kenux jitkellmu ]lief il-fran`i\. Biex juri kif dak I-ilsien kien die]el f’mo]]u, {u\eppi tafa' xi kelma bih anki fl-ittri lil ommu. Progress kien qed isir anki fl-ingli\ u I-latin. Post I-o]rajn, {u\eppi xe]et xi senten\a bil-latin anki lil ommu li ma kenitx tifhmu. Waqt li kien qed juri xi ftit x'jaf b'ilsien li kien g]adu ma j]addmux tajjeb, {u\eppi \ied jg]id li jippreferixxi jikteb bit-taljan, li hu jsejja]lu "la nostra lingua". lt-taljan kien tassew I-ilsien tal-familja g]aliex ilkoll kienu jiktbuh u jitkellmuh tajjeb. [33]

Fl-Universita’ Gregorjana

Qabel ma beda I-korsijiet tieg]u. {u\eppi di[a’ kellu xi idea dwar dak li kellu jag]mel. X'u]ud minn dawk il-pro[etti se]]u waqt li o]rajn ma se]]ux.

L-ittra tat-28 ta' Awissu 1898 turi li {u\eppi De Piro kien wasal biex jidhol il-Capranica. Lil ommu, hu qalilha hekk: "Darb'o]ra, niktiblek mill-kulle[[: ji[ifieri: mill-Villa f'Monte Mario. G]alhekk, forsi ma tismax ming]andi qabel ma tg]addi xi [img]a".[34] Meta semma l-villa ta' Monte Mario, hu kien qed jg]id g]ad-dar tal-vagan\i li I-kulle[[ Capranica kellu fuq g]olja ta' Ruma.

Kien \mien meta {u\eppi di[a’ kellu xi problema dwar sa]]tu. Ommu kienet qed issus warajh biex imur jara spe`jalista. Imma {u\eppi kiteb hekk lil ]uh Gwido fittra tat-28 ta' Awissu, 1898: "Dwar ix-xewqa tal-mama li mmur g]and spe`jalista, ma na]sibx li se nikkuntentaha g]aliex b]alissa ma g]andix ]sieb ie]or f'mo]]i ]lief li nid]ol il-kulle[[. Imbag]ad, wara li nkun f'posti, na]seb f’dan ukoll".[35]

Ftit granet i\jed tard, wasal il-jum mistenni li jid]ol il-kulle[[. L-ittri ma kenux qed jintbag]tulu fil-villa ta' Monte Mario, imma fl-"Almo Collegio Capranicense". ld-d]ul ta' Gu\eppi De Piro f’dan il-kulle[[ kien fil-5 ta' Settembru, 1898, u tqieg]ed ma' dawk li kienu fil-kors tal-filosofija.[36] Madankollu g]alkemm fil-Capranica, {u\eppi bi-ebda mod ma nqata' mid-djo`esi ta' Malta. Hu kien ]a I-permessi regolari kollha min-na]a ta' I-Ar`isqof Pietru Pa`e. Kif kellu jikteb i\jed tard, {u\eppi De Piro kien mar jistudja f’Ruma bil-permess tieg]u stess.[37]

{u\eppi De Piro nkiteb b]ala student regolari tal-kors tal-filosofija fl-Universita’ Gregorjana f'dik is-sena 1898. Hu malajr inteba] li dak i\-\mien ta' studju intensiv ma kienx se jippermettilu li jkollu ]in x'jitlef. Bilkemm kien qed isib `ans li jikteb xi ittra lil ommu. Biex ma j]allihiex bla ittri, hu beda jiktbilha fil-qasir. Dawn huma kelmiet tieg]u: "Waqt il-[urnata, ma nsibx kwarta li fiha nkun liberu. Jiena dejjem ng]a[[el biex inla]]aq sakemm iddoqq il-qanpiena. Jekk ikun hemm ftit ]in ta' rikreazjoni, a]na obbligati li ng]adduh flimkien, u ma nistg]ux immorru fil-kamra ming]ajr permess".[38] Minkejja dan, {u\eppi kien jaf li kellu d-dmir li ma jonqosx milli jikteb lil qrabatu. F'ittra tad-29 ta' Di`embru, 1898, hu g]amel `anfira lil Ruh Gwido talli kien qed jittraskura ]afna fil-kitba lil niesu.[39] L-istess ittra turina wkoll li {u\eppi kien qed ibati xi ftit minn g]ajnejh. Ming]ajr nu``ali, hu kien qed isibha diffi`li ]afna biex jaqra u jikteb.[40]

Fdal missieru: Minn Ruma g]all-Qrendi

Nafu li Alessandro De Piro kien miet Ruma fl-10 ta' Jannar, 1898.[41] Hu kien [ie midfun fil-kappella tal-Qalb ta' Gesu’ fi`-`imiterju Verano ta' Ruma. Is-Sinjura Ursola kienet inkwitata ftit g]all-fatt li I-fdal tal-g]a\i\ \ewgha ma kienx qrib tag]ha. B'xorti tajba, {u\eppi sata' jag]ti l-g]ajnuna tieg]u dwar dan meta, fis-sena 1898, hu mar Ruma biex ikompli l-istudji tieg]u. Dun Santin, ]u {u\eppi, f’dak i\-\mien, kien Ruma hu wkoll. Kemm {u\eppi kif ukoll Dun Santin xtaqu jipperswadu 'l ommhom biex ma toqg]odx tinkwieta b'dak it-trasport. Fil-fehma tag]hom, kien ikun a]jar li kieku kollox kellu jibqa' kif kien. Imma, jekk hi riedet tinsisti biex il-fdal jittie]ed Malta, Dun Santin kien lest biex jitg]abba bir-responsabbilta’ kollha.[42]

G]alkemm kienet g]addiet sena mill-mewt ta' missieru, {u\eppi De Piro fil-Milied tas-sena 1898 kien g]adu fi\-\mien tal-vistu. G]alhekk, fit-18 ta' Di`embru, 1898, hu lil ommu kitbilha hekk: "Lejn Malta ma jiena sejjer nibg]at awguri lil ]add ]lief lilek, billi g]andu jsir it-trasport tal-fdal ta' missieri".[43] Dun Santin fisser lil ]uh {u\eppi li I-formalitajiet me]tie[a g]al dak it-trasport kienu mexjin; imma kien hemm b\onn ta' ]afna [iri.[44] Naturalment, il-fdal kien sejjer jintbag]at bil-ba]ar. Kellu jitg]abba fuq vapur tal-kumpanija "Adria" mill-belt ta' Napli. G]alhekk. Dun Santin mar fil-post biex ikun jista' jirran[a ma' I-agent. Kien hemm xi diffikultajiet g]aliex ma kienx hemm possibilta’ li I-fdal jin\amm fl-istazjon tal-ferrovija, malli jasal minn Ruma.[45]

Meta kien qed joqrob li jsir dak it-trasport, is-Sinjura Ursola ]asbet biex tistampa xi santi ]alli tfakkar it-traslazjoni, u bag]tet minnhom anki lil {u\eppi. {u\eppi, sadanittant, fakkarha li Dun Santin kien wasal biex jispi``a dik il-bi``a xog]ol tat-traslazjoni tal-fdal. Suppost li ma kienx fadal diffikultajiet o]rajn.[46]

Fil-fatt, fil-bidu tas-sena 1899, meta kienet g]addiet sena mill-mewt tieg]u, il-fdal ta' Alessandro De Piro wasal Malta, u ttie]ed fil-knisja parrokkjali ta' Santa Marija Assunta, il-Qrendi, fejn il-familja De Piro kellha l-qabar tag]ha. Fl-14 ta' Jannar, 1899, hu [ie midfun fil-qabar n.7 ta' dik il-knisja.[47]

1899: ~a]diet u t]ejjija g]all-Ordinazjonijiet

Fis-sena 1899, {u\eppi De Piro kien g]alaq il-21 sena. Wasal l-ewwel randan li matulu kien obbligat g]as-sawm. Fit-13 ta' Frar, 1899, hu kiteb hekk lil ommu: "G]ada...... jibda l-ewwel randan g]alija g]aliex, kif intom tafu, dis-sena jiena obbligat g]as-sawm. Nittama li Alla jg]inni nsum ir-randan kollu kemm hu".[48] Nafu li hu, mhux biss sam dak ir-randan kollu, imma [edded ukoll I-istess proponiment g]as-sena ta' wara. Sena i\jed tard, fit-28 ta' Frar, 1900, hu kiteb hekk: "Illum hi t-tieni [urnata tat-tieni randan tieg]i. Nittama li din id-darba wkoll, l-istess b]as-sena l-o]ra, inkun nista' nsumu kollu kemm hu".[49]

Il-bidu tas-sena 1899 fisser g]al {u\eppi li ma kellux idum wisq ma jibda tiela' t-tara[ ta' I-artal. G]alhekk, fit-22 ta' Frar, 1899, hu kiteb lill-isqof tieg]u Mons. Pietru Pa`e biex jibg]atlu I-ittri dimissorjali ]alli jkun jista' jir`ievi l-ewwel tonsura. B]ala kandidat g]as-sa`erdozju fil-kleru djo`esan, dak i\-\mien hu ried ja]seb g]all-patrimonju. Hu ma kienx nieqes mill-beni li kienu jmissu lilu. Imma kien hemm xi problemi g]aliex kien qed jib\a' minn ]afna taxxi. G]alhekk, {u\eppi xtaq itawwal i\-\mien rigward il-ka\ tal-patrimonju. Ma kienx hemm xi ur[enza g]aliex, fil-fatt, l-lsqof ta' Malta sata' ma jibg]atlux id-dimissorjali billi I-Kardinal Vigarju kellu I-fakolta’ li jordnah anki mmg]ajrhom. Imma, sadanittant, {u\eppi kien qed jistenna t-twe[iba ta' I-Isqof. Ir-Rettur tal-Capranica xtaqu ma jdumx ma jir`ievi l-ewwel tonsura. {u\eppi De Piro kien ta’ l-istess fehma g]aliex b’hekk hu kien ikun g]amel pass ‘il quddiem lejn l-ideal tant sublimi tas-sa`erdozju.[50] Imma, sal-25 ta’ Marzu, 1899, l-Isqof kein g]adu ma bag]atlu l-ebda twe[iba.[51] {ara wkoll li, fil-5 ta’ April, 1899, {u\eppi qal li kien g]adu ma ordnax g]aliex l-Isqof ta’ Malta baqa’ ma bag]atlux I-ittri dimissorjali. {u\eppi radd ]ajr lil ommu g]al dak li kienet g]amlet g]alih ma' l-Isqof; imma hu wera wkoll ix-xewqa li hi ma ter[ax tmur. Ma kellhiex tmur ]lief biex tirringrazzja lill-Isqof g]all-ittri dimissorjali. Meta ra li dawk I-ittri baqg]u ma waslux, {u\eppi donnu kkonvin`a ru]u li "ma kienx mn'Alla". Hu ssokta jg]id: "Forsi, Alla jrid li jien ni[i ordnat hemm (Malta), jekk ni[i f'dawn il-vaganzi". "Int", hu ssokta jg]id lil ommu. "b'hekk ikollok il-konsolazjoni li tassisti g]all-funzjoni".[52]

Ma hux mixtieq mis-su``essi

{u\eppi De Piro kien qed jinbena bi spiritwalita’ soda g]aliex g]araf ja``etta minn idejn Alla I-provi kollha tal-]ajja. U I-provi ma naqsuhx. Hu ma riedx i]alli li joqog]du jittamawh bi glorji tad-dinja. Xi tbe\bi\a ]elwa, {u\eppi [ie li taha anki lil dawk ta' [ewwa. Kultant, f'xi ittri, Tere\ina, li kienet ti[i o]tu I-kbira, bdiet tibg]atlu xi awguri ta' ]ajja ta' su``essi. Imma {u\eppi ma kien mixtieq mill-ebda glorja tad-dinja. G]alhekk, f’ittra tat-23 ta' Frar, 1899, {u\eppi qal lil ommu biex twassal I-ideat tieg]u lil Tere\ina: "Nosserva 'I Tere\ina biex ma toqg]odx tag]milli `erti awguri b'tant serjeta’. Hemm awgurju wie]ed li jiena na``ettah bil-qalb. Dan hu li jiena nag]raf tajjeb ir-rieda ta' Alla, u nag]milha b'mod perfett. Dan g]alija jkun bi\\ejjed".[53]

F'dik is-sena, {u\eppi kien im]abbat sewwa bl-istudju tal-filosofija. Fit-22 ta' Mar\u, 1899, hu [ie mag]\ul biex jie]u sehem f'disputa pubblika fil-lo[ika u l-metafi\ika.[54] Fl-istess lo[ika u metafi\ika, fil-25 ta' Mar\u, {u\eppi g]amel l-ewwel e\ami tieg]u fil-Gregorjana. Hu nnifsu ma ]ari[x sodisfatt b'dak l-e\ami. Imma ma kienx mar ]a\in wisq. Kien e\ami oral li sar bil-latin, skond drawwa li kellha tibqa' sej]a sa 70 sena wara.[55]

Is-sena skolastika kienet iebsa. Minbarra I-korsijiet tal-Gregorjana, huma kellhom o]rajn fil-Kulle[[ Capranica. Fil-Kulle[[ kienu jsiru e\amijiet li ma kellhom x'jaqsmu xejn ma' dawk tal-Gregorjana.[56]

Niket, mard, u mewt

Il-]ajja kellha n-niket tag]ha g]a\-\ag]\ug] De Piro. Imma hu g]araf i[ib ru]u ta' veru nisrani anki fit-tbatija. Kull meta nqalg]et xi okka\joni, bir-rispett kollu, hu kien jg]id xi kelma tajba lil ommu anki dwar dan. Fost I-o]rajn, fil-5 ta' April, 1899, hu qalilha hekk: "Li wie]ed igerger, xejn ma hi ]a[a tajba; imma na]seb li, jekk noffru l-biki tag]na lill-Mulej biex inpattu g]all dnubietna, ikollna merti ta' kobor bla tarf. Hu naturali mill-i\jed li wie]ed jibki meta jkollu qalbu maqsuma bin-niket. G]alhekk, meta Alla jippermetti li nbatu, nag]mlu te\or g]alina minn dan l-istess niket".[57]

Dik I-omm twajba kienet imnikkta g]all-a]]ar g]aliex wie]ied minn uliedha kien jinsab marid gravi. Dan kien Berti, fi \mien meta kien g]adu ma g]alaqx it-23 sena. Ilkoll kienu qed jittamaw u jitolbu g]alih. Imma I-Mulej ried ji[bru mieg]u. Berti miet fit-13 ta' Mejju, 1899.[58] L-ittra li {u\eppi kiteb ‘l ommu fil-15 ta' Mejju, 1899, f'dik I-okka\joni ta' niket, hi wa]da mill-isba] kitbiet tieg]u. {u\eppi hekk beda billi qal lil ommu: "Minn fost ]uti kollha, g]a\i\a ommi, jiena hu lanqas wie]ed li nista' nsabbrek". Aktarx li qalilha hekk g]aliex hu kien imbieg]ed minnha. Imma, imbag]ad, hu ssokta b'dawn il-kelmiet: "Jidher tajjeb li Alla u l-Ver[ni Marija ma nsewniex g]aliex joffrulna ta' sikwit xi `irkustanzi biex inkabbru dejjem i\jed it-tama tag]na fihom. Dwar Berti, nistg]u ng]idu bla ma ni\baljaw li hu jinsab a]jar minna g]aliex qieg]ed flimkien ma' erwieh tajbin o]rajn li ]allewna fi\-\menijiet ta' qabel".[59] Kien ta' fara[ kbir g]al dik I-omm meta, b'kelmiet ]er[in minn qalbu, {u\eppi fissrilha kemm Berti kellu rabta mal-[urnata tat-8 ta' Mejju g]all-fatt li kienet il-[urnata tal-Madonna. Ftit [ranet qabel ma miet, u e\attament fid-9 ta' Mejju ta' dik is-sena, Berti kien kiteb lil {u\eppi. Nisimg]u I-kumment ta' {u\eppi nnifsu: "Fl-ittra li kitibli fid-9 ta' dan ix-xahar ta’ Mejju, fost l-o]rajn, wassalli tag]rif sabi] u li bih sabbarni dwar il-[urnata tat-8 ta' Mejju, fil-Knisja tal-{e\witi. Hu fisser ru]hu b'dawn il-kelmiet pre`i\i: 'illum, nisfg]u ng]idu bla ma ni\baljaw li t-8 ta' Mejju sar il-[urnata l-aktar devota tas-sena'. Minn dawn il-kelmiet biss u ming]ajr ma n]ares lejn affarijiet o]rajn, jiena nara kemm fil-qalb tieg]u kellu m]abba kbira lejn il-Madonna ta' Pompej. Jiena nara wkoll tajjeb kemm, f’dik il-[urnata, talab bil-]erqa li jaqla' grazzja ming]and il-Madonna. Imbag]ad, minn din id-disgrazzja li [ratilna, jidher tajjeb kemm il-Madonna laqg]et is-supplika tieg]u tat-8 ta' Mejju. Qabel ma hu sata' jirringrazzjaha bin-novena tas-soltu. Hi [abritu u se]bitu mag]ha fil-[enna li hi d-don wa]dieni li lilna jista' jing]atalna''.[60]

It-8 ta' Mejju kienet [urnata g]a\i\a ]afna g]al {u\eppi De Piro g]aliex, sena qabel, f’dik I-istess [urnata, hu kien ]ass il-qawwa li jie]u d-de`i\joni ta' ]ajtu. G]alhekk, fl-okka\joni tal-mewt ta' Berti, {u\eppi ma satax ma jer[ax jiftakar f’dik id-de`i\joni tieg]u: "Is-sena l-o]ra, l-istess Ver[ni Mbierka offriet lili lill-lben Divin tag]ha fuq din l-art. U din is-sena, waqt li qabdet 'il Berti minn idejh, il-Madonna da]]litu fil-[enna".[61]

Flimkien ma' dik il-prova fir-ru] tieg]u, {u\eppi g]adda minn prova o]ra. ll-Mulej ippermetta li hu jer[a' jissaffa fir-ru] billi jbati fil-[isern tieg]u. F'dik is-sena 1899, {u\eppi beda jbati b'marda fil-ger\uma, u kellu b\onn jibda jag]mel xi kura.[62] Kif ig]id fl-ittra tieg]u ta' l-1 ta' {unju, 1899, sa]]tu bdiet g]addejja g]all-a]jar; imma kien g]adu ma fieqx g]al kollox, u kien g]adu wkoll imba\\a'.[63] lttra o]ra turi li hu kien g]adu qed imur g]and it-tobba, u kien qed jg]addi minn kura li [eg]litu jsofri, Imma, waqt li jsemmi I-mard tieg]u, qatt ma to]ro[ minn fommu kelma wa]da ta' tgergir. Hu sempli`ement jirrakkonta dak li kien g]addej minnu.[64]

1899: L-ewwel passi lej'n I-Artal

Fl-4 ta' {unju, 1899, {u\eppi imma[ina li, wara l-4 ta' Lulju, hu jkollu I-permess li jitlaq g]all-vaganzi. Hu kien inde`i\ fejn imur; ma kienx jaf imurx Malta jew Firenze. G]alhekk, hu talab 'l ommu biex tie]u d-de`i\joni g]alih. {o Firenze, kienu jinsabu g]al xi \mien ]utu Tere\ina u Gwido. Imma, kif qal hu stess, kien hemm ]afna affarijiet li kienu ji[bduh lejn Malta. L-ewwelnett, {u\eppi kien jaf li ommu kienet tixtiequ qrib tag]ha. Kien hemm b\onn ukoll li hu jirran[a dik I-affari tal -patrimonju.[65]

Intant, l-ewwel sena skolastika kienet qed toqrob lejn it-tmiem. {u\eppi kien tassew kuntent bil-]ajja tieg]u fil-Capranica.[66] Imma, fl-ittri, {u\eppi ma qal xejn kif kien mar fl-e\amijiet tas-sena. L-iskola kienet spi``at fl-20 ta' {unju.[67] Fil-fatt, mis-6 ta' Lulju, 1899, 'il quddiem, hu sata' jer[a' lura lejn Malta. Sadanittant, Dun Santin kien telaq minn Ruma u di[a’ kien qieg]ed Malta. Kienet drawwa ta' {u\eppi li I-ittri tieg]u jindirizzahom lil ommu; imma, imbag]ad, fihom kien ikellem lil ]utu wkoll. G]alhekk, f'dik I-ittra tieg]u, hu talab ]afna informazjonijiet ming]and Dun Santin dwar il-vja[[ lura lejn Malta.[68]

{u\eppi wasal Malta g]all-vaganzi, u, minn xi ittra li r`ieva, nafu li hu kien joqg]od }al Lija fi "Strada Reale, 94". lr-Rettur tal-Capranica, Mons. Coselli, kitiblu u jidher li dan kien g]adu xi ftit im]asseb fuq is-sa]]a ta\-\ag]\ug]. Hekk qallu fl-ittra tad-29 ta' Awissu, 1899: "Nitlob g]alik ]alli l-Mulej jindenja ru]u jsa]]ek u jqawwik dejjem i\jed sabiex jasal il-jum li fih tkun tista' ta]dem bla mistrie] fil-g]alqa tal-Mulej u tkabbar fiha kotra ta' frott". Fl-ittri li kiteb lir-Rettur tieg]u, De Piro ried ikun `ert li hu ma jsibx diffikulta’ jekk ikollu jir`ievi I-ordnijiet minuri f'Malta. lr-Rettur g]arrfu bil-korrispondenza li kienet g]addiet bejn Mons. Carinci u l-Ar`isqof Pietru Pa`e dwar dak il-ka\. Fost l-o]rajn, hu qallu hekk: "Jiena kuntent ]afna li inti tiehu I-ordnijiet minuri, u anki kollha. U jiena kuntent i\jed li Mons. Ar`isqof se jkollu s-sodisfazjon li j\ejnek bihom". Imbag]ad, hu ssokta jkellmu fuq il-grazzja kbira tas-sa`erdozju.[69] Fil-fatt, fil-21 ta' Settembru, 1899, {u\eppi De Piro r`ieva t-tonsura u I-minuri kollha (ostjarjat, lettorat, e\or`istat, u akkolitat) f'ordinazjoni partikulari li saret g]alih biss fil-kappella tal-palazz ta' I-Ar`isqof, fl-lmdina minn Mons. Pietru Pa`e.[70] Mons. Coselli fl-ittra tas-7 ta' Ottubru, 1899, kitiblu hekk: "Issa, jixraq li int tibda tit]ejja g]all-pass kbir u de`isiv tal-vokazjoni tieg]ek. Dan hu s-suddjakonat. Ibqa' miexi 'I quddiem bil-kura[[. ll-Mulej jg]inek, kif s’issa dejjem g]enek. Hu jimliek dejjem bil-grazzji tieg]u, spe`jalment jekk inti, kif nittama, tkun dejjem fidil g]as-sej]a tal-Mulej".[71]

Fil-kors tat-Teolo[ija

F'dak is-sajf tas-sena 1899, {u\eppi De Piro kien qed jit]ejja biex jibda I-kors tat-teolo[ija. Hu staqsa dwar dan lir-Rettur tieg]u. Imma Mons. Coselli wie[bu li, meta jkun lura Ruma, ikun jista' jfissirlu a]jar. ll-Kardinal Rampolla, il-protettur, ordnalhom biex, sas-27 ta' Ottubru, ikunu kollha fil-kulle[[. Bejn it-28 ta' Ottubru u l-1 ta' Novembru, kien \mien l-e\er`izzji spiritwali, li g]alihom ma kellhomx jonqsu.[72]

{u\eppi qabad triqtu lejn Ruma bil-ba]ar u bil-ferrovija. Dan kien lejn l-24 ta' Ottubru, 1899. Hu wasal Ruma fi\-\mien stabbilit u, fit-2 ta' Novembru, lil ommu kitbilha hekk: "Bil-g]ajnuna tal-Mulej, dis-sena nibda t-teolo[ija. ltolbu g]alija g]aliex, waqt li l-istudji se jkunu xi ftit ibsin, m'g]andix pedamenti tajbin fil-filosofija".[73] Fit-twe[iba tag]ha tat-12 ta' Novembru, is-Sinjura Ursola g]amlitlu l-qalb: "Nag]tik I-awguri tieg]i g]at-teolo[ija. Taqtax qalbek g]all-fatt li I-materja hi diffi`li. Bil-g]ajnuna ta' Alla jistg]u jsiru tant affarijiet".[74]

ll-bidu tat-teolo[ija ra[a' kien \mien ta' nkwiet kbir g]al {u\eppi u I-familja kollha tieg]u. Lejn tmiem is-seklu dsatax, kien hemm il-gwerra tal-Boeri, u {ino, wie]ed minn ]ut {u\eppi, kien ma' l-e\er`tu u mbieg]ed ]afna minn Malta.[75] Ommu kienet inkwitata anki g]al ]uh Gwido g]aliex, g]alkemm intelli[enti, ma riedx jaf bi studju.[76] Hu nnifsu stqarr I-istess ]a[a lil {u\eppi; I-istudju kien qed isibu diffi`li.[77] Imma, i\jed tard, Gwido la]aq tabib. Il-mewt ta' Berti kienet g]adha friska fil-mo]] ta' kul]add. Dun Santin tala' Ruma u kien qieg]ed g]and zijuh. Imma lanqas dawn ma spi``aw is-seklu tajjeb g]aliex it-tnejn kienu morda fis-sodda.[78]

Beda seklu [did: is-seklu XX. Matul l-ewwel xhur tieg]u, {u\eppi beda jersaq g]all-e\amijiet. Fit-2 ta' April, 1900, hu resaq g]al wie]ed mill-e\amijiet tal-Kulle[[ Capranica, u, fil-fehma tieg]u, ma tantx kien mar ]a\in. Madankollu, l-e\ami I-importanti ma kienx dak, imma ta' I-Universita' Gregorjana. Kellu I-bi\a' li sata' ma jg]addix; u, jekk kellu ji[ri dan, kien ikollu jirrepeti l-e\ami fix-xahar ta' Novembru.

F'dak i\-\mien, il-]las ta' {u\eppi De Piro fil-Kulle[[ Capranica kien ta' £12 kull tliet xhur: jigifieri: ta' £36 g]as-sena skolastika kollha.[79]

B]al kwa\i I-istudenti kollha, De Piro kien jitba\\a' quddiem l-e\amijiet. Kien jibda ja]seb fihom sa minn ]afna \mien qabel, u ma kienx i]alli g]all-a]]ar mumenti biex jipprepara. G]alhekk, fl-ittra tieg]u tat-13 ta' Mejju, 1900, g]alkemm kien jonqos xahrejn g]all-e\amijiet, hu di[a’ kien beda jqishom b]allikieku qrib.[80] Hi interessanti ]afna I-ittra tieg]u li nkitbet fid-29 ta' {unju, 1900: ji[ifieri, nhar I-lmnarja:

"Huma l-5 ta' wara nofs in-nhar, u g]alhekk fl-lmdina ma jdumux ma jibdew it-ti[rijiet. Jiena, madankollu, g]andi f'mo]]I ti[rijiet o]rajn. Qieg]ed hawn nhewden fuq ir-relazjonijiet u I-pro`essjonijiet divini, u tant affarijiet o]rajn li qed itaqqluli rasi. L-u[ig] ta’ ras ma hux g]all-istudju fih innifsu, imma g]all-]sieb ta' l-e\ami, li se nag]mlu fis-6 tad-die]el. Sa ftit ilu, kelli kull kura[[ biex nersaq g]all-e\ami. Imma, minn mindu bdew l-e\amijiet fl-Universita’, ma tantx g]adni nittama li ng]addi. lr-ra[uni hi g]aliex minn dawk li resqu g]all-e\ami di[a’ kien hemm numru sewwa li we]lu. }a[a b]al din ma tantx tag]milli l-qalb. G]alhekk., itolbu g]alija biex inkun nista' ng]addi l-vaganzi fil-pa`i. Jekk ma ng]addix mill-ewwel e\ami, in]oss x'jaqtag]li qalbi milli ng]addi mit-tieni wie]ed u ji[ri l-istess g]al ta' wara''.[81]

Minkejja dak il-bi\a', l-e\amijiet ma marrux ]a\in g]al {u\eppi De Piro. Qabel ma kellu r-ri\ultat f'idejh, skond kitba tieg]u tas-7 ta' {unju, 1900, hu kien qed jittama li g]adda. U fil-fatt, kien g]adda tassew.[82] L-ittri li nkitbu fix-xahar ta’ Lulju 1900 huma ming]ajr dak il-bi\a' ta\-\mien ta' qabel.[83] Dan kien it-tmiem ta' l-ewwel sena teolo[ija fl-Universita' Gregorjana. G]andna f'idejna kwantita’ kbira ta' ittri dwar dak is-sajf ta' vaganzi. Fihom, jer[a' jidher sinjal ta' mard u jidhru wkoll ]afna relazjonijiet ma' ]bieb tal-familja u ma' I-istess Rettur tieg]u Mons. Coselli. Imma dwarhom ma a]niex sejrin nid]lu fid-dettalji.[84]

1901: Suddjakonat fit-Tieni sena Teolo[ija

Wara s-sajf tas-sena 1900, {u\eppi De Piro ra[a' lura lejn il-Capranica biex jag]ti bidu g]at-tieni sena teolo[ija. L-istudji fil-Gregorjana baqa' jokkupalu I-]in kwa\i kollu tant li beda jsibha diffi`li anki biex jikteb ittri lil ommu. Barra minn hekk, kif turi I-ittra tas-16 ta' Di`embru, 1900, {u\eppi baqa' jit]asseb min]abba xi mard li kellu. Fost I-o]rajn, lil ommu qalilha hekk: "Toqg]od tinkwieta xejn fuqi. Imma itlob g]alija lill-Madonna ta' Pompej u anki lil Sant Anje\e, il-patruna tieg]i b]ala student tal-Capranica. Jiena lil din il-qaddisa qieg]ed nitlobha biex tfejjaqni minn dan il-katarru qabel il-festa tag]ha li ta]bat fil-21 ta' Jannar. Sadanittant, il-}amis li g]adda, jiena mort g]and l-ispe`jalista, u dan ikkurani; g]andi f’mo]]i li nibqa' mmur g]andu".[85] Imma I-mard tieg]u ma ne]]ilux l-aptit. Fl-istess ittra, hu qal lil ommu kemm kien qed jitqawwa.[86]

Fl-ittra ta' xahar qabel, ji[ifieri dik tat-8 ta' Novembru, 1900, {u\eppi De Piro fisser il-fer] tieg]u g]aliex kien qed jag]mel passi o]rajn 'il quddiem. Kienet it-tielet sena tieg]u ‘fRuma, u I-bidu tat-tieni sena teolo[ija, li matulha kienet sejjer jir`ievi I-ordni ma[[uri tas-suddjakonat. Hu di[a’ beda jitkellem fuq dik I-ordinazjoni tieg]u, u qal li kienet mistennija li ssir fit-tieni [img]a tar-randan tas-sena 1901. Kien hemm b\onn li f'Malta isiru t-tliet tnidijiet ta' qabel I-Ordinazjoni biex isir st]arri[ dwar jekk kienx hemm xi impediment. {u\eppi jidher li kien jinqeda b'ommu anki biex din tfakkar lill-lsqof ta' Malta f'affarjjiet b]al dawn.[87]

Fl-ittri familjari tieg]u, {u\eppi kien jikteb anki fuq il-fer] li kien i]oss fil-qadi tad-dmirijiet \g]ar li, b]ala student tal-Capranica, kienu jit]allew f'idejh. Fost I-o]rajn, meta r-Rettur g]a\lu biex ikun wie]ed mis-sagristani, dan kien il-kumment tieg]u: "lx-xog]ol prin`ipali tieg]i hu li nipprepara l-lampier tas-Sagrament. Dan ix-xog]ol nag]mlu fil-]in tar-rikrejazjoni. Emminni meta ng]idlek li qieg]ed nag]mlu bl-akbar fer]".[88]

Fi \mien il-milied tas-sena 1900, il-]sieb ta' {u\eppi kien kollu mitfug] fuq is-suddjakonat. B]all-bi``a I-kbira ta' l-istudenti, hu kien ja]seb ]afna anki fl-e\ami li ried jag]mel qabel l-Ordinazjoni. Din hi silta mill-ittra tieg]u tal-21 ta’ Di`embru, 1900: "Qabel l-Ordinazjoni, irrid ng]addi mill-e\ami fil-Vigarjat. G]alhekk, itlob g]alija sabiex inkun nista’ nipprepara ru]i tajjeb. L-affarijiet ji[u wa]da wara l-o]ra, u dejjem na]seb l-i\jed fuq l-ewwel ]a[a li tkun tmiss. Issa, l-ewwel ma jkolli hu l-e\ami; imbag]ad, l-irtir, u wara, l-Ordinazjoni".[89] Mill-ittri li {u\eppi kiteb lil ommu minn Ruma, I-a]]ar wa]da li waslet f'idejna hi dik tas-27 ta' Di`embru, 1900. Minnha nafu li l-e\ami g]as-suddjakonat kienet sejjer ikun g]all-a]]ar ta' Jannar. De Piro ma kellu l-ebda pru\unzjoni fuqu nnifsu. Hu ma kienx `ert li sejjer jg]addi, imma xejn ma kien jixtieq li je]el. G]alhekk, lil ommu qalilha: "itlob g]alija g]aliex xejn ma nie]u gost nordna i\jed tard g]ax inkun we]ilt fl-e\ami''.[90]

Fit-12 ta' Jannar, 1901, I-Ar`isqof Pietru Pa`e ]ejja I-ittra dimissorjali g]as-suddjakonat tal-kjerku {u\eppi De Piro. Hu ddelega lill-Kardinal Respighi, il-Vigarju ta' Ruma, jew lil dak li jkun [ie delegat g]all-Ordinazjoni ]alli jag]ti s-suddjakonat lil dan i\-\ag]\ug], dment li hu jg]addi mill-e\ami. {u\eppi De Piro kien sejjer ji[i ordnat "suddjaknu" bit-titlu tal-patrimonju.[91]

Mid-djarju ta' De Piro, nafu li hu, fi Frar tas-sena 1901, g]amel l-irtir tieg]u b]ala t]ejjija g]as-suddjakonat.[92] F'Jannar, 1901, Patri Vin`en\ Sammut, il-[e\wita ]abib tal-familja De Piro, kitiblu minn A`ireale biex b'ittra bil-latin fera]lu g]as-suddjakonat li ma kellux idum ma jir`ievi.[93] Awguri o]rajn waslulu ming]and Dun Manwel Vassallo, id-direttur tad-Dar ta' San {u\epp.[94]

Mill-e\ami tal-Vigarjat ta' Ruma, {u\eppi De Piro ma we]ilx. G]alhekk, hu r`ieva s-suddjakonat fil-[urnata stabbilita. Id-data kienet l-14 ta' Frar. 1901. L-lsqof li ordnah kien Mons. Ceppitelli. L-ordinazjoni saret f'Sant Apollinare, fil-kappella msej]a "Tal-Filosfi".[95]

Kumment fuq I-ittri familjari

Billi minn \mien is-suddjakonat ta' {u\eppi De Piro I-ittri lil ommu Ursola ma waslux i\jed f'idejna, hu xieraq li hawn nag]mlu kumment fuqhom. L-ewwelnett, ng]idu li ]afna ittri o]rajn bla dubju ta' xejn inkitbu anki fis-snin ta' wara. {u\eppi u Ursola De Piro \ammew korrispondenza kontinwa ma' xulxin. G]alhekk, ma nistg]ux nimma[inaw li qatg]u mill-ittri. Fil-kitbiet familjari bejn din I-omm u binha, mi\-\ewg na]at jidher sens kbir ta' responsabbilta’, u t-tnejn dejjem g]amlu l-qalb lil xulxin, bla ma qatt kabbru I-problemi li [ie li nqalg]u. F'{u\eppi, ix-xewqa g]as-sa`erdozju dehret dejjem ]ajja. G]alhekk, hu kien de`i\ li, bil-g]ajnuna ta' Alla, jirba] I-ostakli kollha li setg]u jfixkluh. Bi\a' li kidd bla waqfien li\-\ag]\ug] {u\eppi kien qieg]ed fil-mard. Hu ma kienx jittraskura lilu nnifsu. Imma [ie li bejn il-b\onn ta' I-istudju u l-]in twil mg]oddi fil-[iri g]and dan jew dak I-ispe`jalista, {u\eppi kien jag]\el I-istudju. G]alhekk, fi \menijiet ta' mard, il-]erqa ta' ommu g]enet ]afna ]alli ma jonqos qatt milli jikkura ru]u. ld-dedikazjoni tieg]u g]all-istudju kellha g]allanqas \ew[ ra[unijiet. {u\eppi kien bniedem mi[bur u kien i]oss is-sens tad-dover. Barra minn hekk, hu qatt ma ried jafda g]aliex mo]]u kien dejjem jhewden bil-bi\a' li je]el f'xi e\ami. Ma nafux li [ie li we]el; imma nafu li hu nnifsu ma kienx dejjem kuntent bir-ri\ultati tieg]u. Hu kellu xewqa kbira li jintafa' bis-serjeta’ fuq I-istudju bit-tama li jie]u diversi lawrji. Imma sa]]tu ma ppermettitlux li jg]addi xi g]axar snin jistudja fl-Universita'jiet ta' Ruma, kif imma[ina fil-bidu tal-kors tieg]u. Madankollu, I-istudju g]alih qatt ma kien me\\ biex 'il quddiem ikollu biex jintefa]. Fil-fatt, kif naraw f'post ie]or, meta ]ajruh biex imur I-Akkademja ]alli jkun fost dawk li jkollhom I-akbar stima, hu g]a\el li ma jmurx, g]ax ried jintafa' fuq ]idma i\jed pastorali. ln\idu ng]idu li [ietu tajba li hu ma g]a\ilx li jmur I-Akkademja g]ax kien ji[rilu li, min]abba I-mard, kien ikollu jitlaq dak I-istudju meta bilkemm kien ikun g]adubdieh.

L-ittri familjari juru li ommu Ursola kienet tafda fih f'kollox. Meta kien ikollha xi problema fid-dar, hi kienet tittama li mal-wasla tieg]u din issib soluzjoni bil-pariri u bil-g]ajnuna li jag]tiha. L-g]ajnuna tieg]u ma kenitx biss bil-kelma; ommu ttamat li hu kellu I-]ila jintafa' anki fuq il-problemi amministrativi tal-familja. Bejnu u ommu, kien hemm rabta kbira. Meta kien jara li ma r`eviex twe[iba g]all-ittra tieg]u, {u\eppi kien jer[a' jikteb b'mod li ommu [ie li kellha aktar minn ittra wa]da fuqiex twie[eb.

G]alkemm imbieg]ed minn Malta, is-Sinjura Ursola ttamat li dan binha jibqa' jg]inha anki fil-problemi I-i\jed delikati. Hi kienet armla u f']add ma kienet ta]seb ]lief f'{u\eppi meta kienet tinqalag]lha xi problema dwar xi wie]ed minn uliedha stess. {u\eppi kien jag]tiha I-parir tieg]u. Fl-istess ittri li jikteb lilha, kien jikteb ukoll lil ]utu, u [ie li kien jag]mlilhom ukoll xi twissija dwar I-im[iba tag]hom ma' ommhom.

{u\eppi kiteb lil ommu affarijiet li \gur li qatt ma qalhom lil ]add f']ajtu: la bil-kliem u lanqas bil-kitba. Lilha, hu wrieha I-progressi kollha li kien qed jag]mel fil-]ajja spiritwali. Mag]ha, {u\eppi kien jifta] ukoll qalbu biex ifissrilha d-dwejjaq, il-bi\a', u I-problemi li kellu. Ma' ommu, hu kien jitkellem anki fuq i`-`a]diet li kien qed jag]mel biex jg]ix ]ajja dejjem a]jar. Fl-ittri tieg]u, {u\eppi juri li I-fidu`ja tieg]u fit-talb kienet tal-g]a[eb. Imma, imbag]ad, hemm xi]a[a li tg]a[[ibna f'din il-korrispondenza. {u\eppi ma' ommu Ursola qatt ma tkellem fuq il-futur ta' ]ajtu. Fi kliem ie]or, lilha qatt ma qalilha xejn fuq il-pro[etti li kellu f'mo]]u. Dawk kienu ]sebijiet li hu qasamhom ma' ]biebu li kienu qassisin, u b'mod spe`jali mal-konfessur u d-direttur spiritwali tieg]u. Naturalment, ]add ma ]assarlu, imma ]add ma g]amillu l-qalb. Madankollu, ommu kienet taf tajjeb li hu di[a’ kellu rabta kbira mad-Dar ta' San {u\epp fil-}amrun. Imma {u\eppi \gur li ma riedx jg]idilha li x-xewqa tieg]u kienet li, malli jmur Malta, jara kif jag]mel ]alli jmur jg]ix f’dik id-Dar. Kelmiet b]al dawk lil ommu kienu jaqsmulha qalbha g]aliex ix-xewqa tag]ha kienet li {u\eppi jkun qrib tag]ha. G]alhekk, b'g]aqal kbir u b'sens ta' m]abba, {u\eppi g]amel tajjeb meta fuq dawk ix-xewqat tieg]u ma tkellem qatt ma' ommu fl-ittri li kitbu lil xulxin.

1901: Ba`ellier fit-Teolo[ija

Wara s-suddjakonat, {u\eppi De Piro baqa' miexi 'l quddiem fil-kors tat-tieni sena teolo[ija fl-Universita’ Gregorjana. Dik is-sena kellha tag]laq billi hu jersaq g]all-e\ami tal-ba`ellerat fit-teolo[ija. Fil-fatt, {u\eppi g]adda minn dak l-e\ami. Dan il-grad tieg]u fit-teolo[ija hu re[istrat fl-Universita' Gregorjana.[96] Imma {u\eppi ma ]ari[x sodisfatt bir-ri\ultati li kiseb. Ftit i\jed tard, b'sin`erita’ mill-akbar mieg]u nnifsu, {u\eppi De Piro kellu jikteb dan li [ej: "Fl-intelli[enza, ma g]andi xejn spe`jali. S'issa rnexxejt mhux ]a\in...... L-e\ami g]all-ba`ellerat mar xi ftit ]a\in. Minn tliet e\amijiet, fi tnejn bilkemm g]addejt. G]alhekk, jekk na]seb ftit x'niswa u n[ib quddiem g]ajnejja t-toqol ta' l-e\amijiet, ikolli ng]id li ftit g]andi `ans nie]u gradi o]rajn".[97] {u\eppi De Piro kien qed ja]seb li, fil-Li[i tal-Knisja, kellu mnejn jirnexxi aktar milli kien qed jirnexxi fit-teolo[ija.[98] Imma, fil-fatt, kif stqarr hu stess f'dawn ir-riflessjonijiet, hu ma kellux jie]u gradi akkademi`i o]rajn. {u\eppi De Piro fl-istudji tieg]u ma ]ax ]lief il-ba`ellerat fit-teolo[ija.

Kollox ma' kollox, anki dik it-tieni sena teolo[ija g]addiet b'wi`` il-[id. Fis-sajf tas-sena 1901, {u\eppi De Piro ra[a' [ie Malta g]all-vaganzi. Fit-13 ta' Ottubru, 1901, hu r`ieva ittra ming]and Mons. Coselli, ir-Rettur tal-kulle[[. L-ittra [iet indirizzata fi "Strada S. Paolo, 209, Valletta". Donnu xi ]add kien da]]al f'mo]] {u\eppi li f’Ruma kien hemm il-pesta. Imma r-Rettur serra]lu rasu biex wrieh li dak ma kien minnu xejn. Hu ssokta jg]idlu: "G]alhekk, hu d-de`i\joni tieg]ek biex titlaq, u tinkwitax ru]ek".[99]

1901: Djakonat fit-Tielet Sena Teolo[ija

Max-xahar ta' Novembru, 1901, {u\eppi De Piro beda t-tielet sena Teolo[ija fil-Gregorjana. Dik is-sena bdiet bi t]ejjija g]al Ordni li kjen iqarrbu ]afna lejn is-sa`erdozju. Ma kellux idum wisq ma jordna djaknu. Dik id-darba, I-Ar`isqof Pietru Pa`e ]aseb biex jag]ti I-ittri dimissorjali lil {u\eppi De Piro nnifsu. F'ittra wa]da, hu ta I-fakolta’ lill-Kardinal Respighi, b]ala Vigarju ta' Ruma, ]alli jkun jista' jag]ti d-djakonat u I-presbiterat lis-suddjaknu {u\eppi De Piro. L-ittra dimissorjali ]ar[et mill-kurja ta' Malta, fl-24 ta' Settembru, 1901.[100]

Kien il-Kardinal Respighi nnifsu li ta d-djakonat lil {u\eppi De Piro, fil-21 ta' Di`embru, 1901, fil-ba\ilka ta' San Gwann Lateran, waqt Ordinazjoni [enerali.[101] G]al dik I-Ordinazjoni tieg]u, Dun Manwel Vassallo, id-direttur ta' San {u\epp, kien bag]atlu I-awgurju tieg]u. Fost l-o]rajn, hu kitiblu: "Nawguralek li ta]dem ]afna fil-g]alqa li I-Mulej g]ad jog][bu jqeg]dek fiha".[102]

Mill-awguri familjari, ma waslitx f'idejna ]lief l-ittra tal-bint il-kbira tal-familja De Piro. Din kienet o]tu Tere\ina, li kienet t]alltet mal-familja Apap Bologna. Hi kitbitlu lejliet il-milied ta' dik is-sena 1901: "Nifra]lek g]all-pass kbir li g]amilt 'il quddiem fit-triq ta' ministeru tant g]oli...... Inti I-fara[ tal-mama u tag]na lkoll".[103] Imbag]ad, b'ton ta' `ajt, hi ssoktat tg]idlu hekk: "Issa ma ddumx ma tkun sa`erdot. Imbag]ad, meta mmorru San Pawl il-Ba]ar, minflok quddiesa wa]da, ikollna nisimg]u tnejn"![104] Hi riedet tfisser li kien se jkollhom jisimg]u l-quddiesa ta' Dun Santin u tieg]u!

Minn dik I-ittra ta' Tere\ina, nafu wkoll li {u\eppi kien mar tajjeb fl-e\amijiet.[105] {u\eppi f'dak i\-\mien tad-djakonat kien jinsab im]awwad dwar il-futur tieg]u. Il-]sieb li jmur ja]dem fid-Dar ta' San {u\epp fil-}amrun kien qed iredden kontinwament [o rasu. Kien \mien meta hu kellu jaqtag]ha jekk jaqbadx it-triq ta' I-istudju fl-Akkademja.[106]

1902: Sa`erdot g]al dejjem

ls-sena 1902 bdiet b'meditazjoni serja min-na]a ta' Dun {u\epp De Piro. Ma kienx jonqsu ]lief li jitla' I-a]]ar tar[a biex jasal lejn I-ideal ta' ]ajtu. Fil-5 ta' Marzu, hu telaq mill-kulle[[ lejn Villa Cecchini flimkien ma' dawk li kienu se jordnaw mieg]u biex, permezz ta' rtir, jit]ejja tajjeb g]al dak il-pass importanti.[107] Il-jurn tant mistenni kien is-Sibt, 15 ta' Marzu, 1902. Hu [ie ordnat fil-Ba\ilka ta' San Gwann Lateran, mill-Isqof Vi`i[erent ta' Ruma, Mons. Ceppitelli.[108] L-ewwel quddiesa tieg]u ta' wara I-Ordinazjoni kienet I-g]ada, 16 ta' Marzu, fil-kappella tal-Kulle[[ Capranica. F'dik il-quddiesa, hu kien [ie assistit mill-ku[in tieg]u Dun Ambro[[109] Agius.

Meta kien g]adu ma [iex ordnat sa`erdot, o]tu Tere\ina kienet kitbitlu hekk: "G]all-G]id ma ti[ix? Jekk ti[i, nag]mlulek festa. Jekk t]alli g]as-sajf, ikun tard wisq. Tkun ukoll s]ana wisq biex ni\\ejnu!"[110] Skond I-istil tag]ha. Tere\ina kienet dejjem ti``ajta fl-ittri. Imma I-]sieb ta' {u\eppi kien e\attament dak. Hu ]aseb biex imur malajr lejn Malta wara I-ordinazjoni tieg]u biex, fuq kollox, iferra] 'l ommu, is-Sinjura Ursola, li tant kienet imkabbra bih.

Dun Gu\epp De Piro wasal Malta, u ``elebra l-ewwel quddiesa solenni tieg]u fil-knisja katidrali ta' Malta: fit-30 ta' Marzu, 1902: nhar il-festa tant solenni tal-G]id il-Kbir. Lilu, f'dak il-jum tal-festa tieg]u, assistewh il-Monsinjuri Alfred Mifsud u Frangisk Bonni`i.[111] Imma dik il-mawra tieg]u f'Malta kienet wa]da qasira. Hu kien g]adu waqt I-istudji tieg]u. G]alhekk, ma satax jinqata' mill-kotba g]al \mien twil.

Hawn nosservaw li Dun {u\epp De Piro [ie ordnat sa`erdot meta kien g]adu ma spi``ax it-tielet sena teolo[ija. Dak kien kontra I-li[ijiet tad-djo`esi ta' Ruma. G]alhekk, biex hu sata' jitressaq g]al dik I-ordinazjoni, kien me]tie[ li l-lsqof tieg]u, ji[ifieri Mons. Pietru Pa`e, jitlob biex ting]atalu dispensa. Dan sar b'talba li kienet inkitbet lill-Papa Ljuni XIII fis-16 ta' Jannar, 1902. ld-dispensa kienet inqalg]et minn Ruma fil-31 ta' Jannar, 1902.[112]

Dun {u\epp De Piro ra[a' lura lejn il-Capranica u lejn il-Gregorjana biex ikompli d-dmirijiet tieg]u fl-istudju tat-teolo[ija. ll-]sieb ta' De Piro kien, li kif jispi``a I-istudji tieg]u, jer[a' lura lejn Malta, u jibda I-]idma pastorali tieg]u.[113]

F'dawk I-a]]ar xhur tieg]u fil-Kullegg Capranica, Dun {u\epp De Piro kien il-prefett ta' kamerata. Dan kien ifisser li r-Rettur fdalu f'idejh grupp ta' studenti o]rajn, u hu b'xi mod kien responsabbli tag]hom.[114]

Il-problemi tal-mard li kienu di[a’ ]abbtuh fi\-\mien ta' qabel, u b'mod spe`jali f'Lulju tas-sena 1900,[115] inkwitawh bis-s]i].[116] Ma nafux jekk g]amilx l-e\amijiet ta' tmiem it-tielet sena teolo[ija fil-Gregorjana, G]alkemm il-bidu tal-mard tas-sider deher fl-10 ta' Lulju, 1902, {u\eppi De Piro ma telaqx minn Ruma minnufih. Imma dawk kienu I-a]]ar [ranet tieg]u fil-Kulle[[ Capranica, u anki fl-Universita' Gregorjana. ll-karriera ta' I-istudji ntemmet ]esrem. Kien tassew minn Alla li l-Ar`isqof Pietru Pa`e t]abatlu biex jordna sa`erdot qabel i\-\mien. Li kieku I-ordinazjoni t]alliet g]ax-xahar ta' Lulju, kif suppost li kienet, ma nafux x'kien ji[ri.

Dun {u\epp De Piro [ie ddikjarat li spi``a mill-Capranica fit-23 ta' Lulju, 1902. Dwaru, fl-arkivju ta' dan il-kulle[[ ma hemmx ]lief ftit noti qosra. Imma I-kumment `kejken li sar fuqu ma hux ta' min ma jsemmihx. "{u\eppi De Piro min-natura tieg]u hu mix]ut biex ja]fer dejjem. Hu twajjeb ]afna. lt-tifkira li ]alla f'dan il-kulle[[ hi g]a\i\a ]afna".[117]

Kien \mien ta' prova iebsa meta forsi Dun {u\epp De Piro nnifsu ]aseb li g]alih kien spi``a kollox. Imma hu nnifsu, b'qalb mag]fusa, tenna l-"Fiat" tieg]u, u ntelaq g]al kollox biex jag]mel ir-rieda ta' Alla. l\-\mien kellu juri li t-tmiem tal-]idma tieg]u kien g]adu fil-bog]od. Imma I-provi ma kenux ]lief fil-bidu tag]hom.